Evaluatie moestuinjaar 2025

  • Berichtcategorie:Tuin
  • Bericht reacties:0 Reacties

In februari van dit jaar werden de eerste kweekbakjes in stelling gebracht, en werden de eerste zaadjes in de grond gelegd. Dit ‘voorzaaien’, op de vensterbank boven de verwarming, was de start van het Moestuinjaar 2025. Maandelijks nam ik jullie in mijn Tuindagboek mee in de hoogte- en dieptepunten van het moestuinjaar.

Inmiddels is de kas geruimd (en is er rucola gezaaid voor de winterteelt). Idem zijn de meeste moestuinvakken leeg, al staat er nog prei en spruitjes die de komende maanden geoogst zullen worden, en knoflook die we in de vroege zomer van volgend jaar zullen oogsten. Het moestuinjaar, ons eerste volledige moestuinjaar in Elders, is officieel voorbij. Tijd dus voor een terugblik. Een evaluatie. Wat ging er goed, wat kan er beter? Welke lessen leer ik daarvan voor komende jaren?

Trots en tevreden

Allereerst, ik ben heel trots en tevreden. In mijn stoutste dromen had ik niet durven dromen dat er zoveel oogst van onze eigen grond zou komen. En dat ik zoveel voldoening zou halen uit mijn eigen werk, het verzorgen van al die plantjes. Vrijwel allemaal vanuit een zaadje opgekweekt. Ik was vergeten hoe intensief en druk een moestuin kan zijn. En de intensiteit en dagelijkse aandacht die een kas vereist is sowieso nieuw voor mij. In combinatie met al die andere projecten en projectjes was het meer werk dan ik op sommige momenten aankon. Realistischere ambities, en projecten beter spreiden, dat is het devies voor volgend jaar.

Wijze lessen

Er zijn ook lessen te trekken. Dingen die ik volgend jaar anders wil gaan doen.

Volgend jaar ga ik voor meer diversiteit aan groenten en fruit, en minder planten per soort. Op een gegeven moment hadden we het wel gehad met de twintig varianten van gevulde bolcorgette. Minder planten dius, behalve van de soorten waarvan ik moet accepteren dat slakken en rupsen een deel verorberen. We hadden een explosie van koolwitjes in de maand nadat ik mijn broccli en spruitkolen geplant had. En toch hebben we een goed oogst gehad van beide soorten.

Complicerende factor: Ik ben erachter gekomen dat ik het heel moeilijk vind om zelf opgekweekte plantjes niet te gebruiken…. Een zaadje in een kweekpotje, trouw elke dag besproeien, het groene kopje boven de grond uit zien komen, verspenen, grotere kweekbakjes, op zien groeien in de kas… Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om die plantjes weg te doen, om ze niet de kans te geven om vrucht te dragen. Ik heb een aantal planten weggegeven, maar we hebben ook maandenlang komkommers uit eigen kas gegeten. En ik noemde al de bolcourgettes.

Ook ga ik voor meer spreiding in de tijd. Dus dezelfde planten met vier of zes weken tussenpozen uitzaaien, en beter kijken naar een mix van planten die het hele seizoen vrucht dragen. Dat wil ik bijvoorbeeld doen voor de (snack)komkommers. Sommige gewassen kan ik ook zowel binnen in de kas als buiten telen, om het seizoen te verlengen.

Verder moet ik investeren in verwerkingscapaciteit, en vooraf nadenken wat ik met opbrengsten ga doen. We verbouwen echt te veel om het zelf meteen op te eten. Oogsten als het rijp is, en invriezen, inmaken, verwerken tot jam of sap. Misschien een weckketel en een wijnmakersset. Hier heb ik echt nog iets te doen.

Ik heb me ook gerealiseerd dat ik eerder te veel dan te weinig water geef. Bovendien gaf ik dit jaar ’s avonds water in de kas. ’s Ochtends is beter. Water voor de warme dag, en minder kans op schimmel later in de zomer als de nachten vochtiger worden.

We hebben dit jaar behoorlijk geïnvesteerd in de kwaliteit van de grond. Er is een paar kuub compost de tuin in gegaan, en specifieke plantjes hebben mest gekregen. Maar de grond is hier nog armer dan we dachten, en klinkt snel in. We zullen hier ook de komende jaren nog stevig in blijven investeren.

Verder wil ik komend jaar meer fruitstruiken (frambozen/bramen). We zijn een deel van de tuin hier al voor aan het voorbereiden. Vogelnetten gingen in de ban nadat Vriendin een hysterisch piepende jonge merel had moeten bevrijden. We hebben zelf meer fruitopbrengst nodig, maar moeten ook accepteren dat een deel voor de vogels is. De oplossing: meer struiken.

Tot slot moet ik komend jaar beter op de tomaten letten en nog vaker dieven. Ik heb de planten te dicht laten groeien. Daardoor had ik uiteindelijk een korter seizoen omdat een aantal planten ten prooi viel aan de meeldauw. Er ligt een kilo of 15 in de diepvries, maar dat had dus nog meer kunnen zijn.

Welke lessen trek jij uit het tuinseizoen?

Tuindagboek oktober 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Oktober. De omschakeling van de seizoenen is duidelijk merkbaar in de tuin. We verzamelen enorme hoeveelheden blad, de bomen om ons heen laten het massaal vallen. En de tuin gaat langzaam in ruststand.

Op 2 oktober zagen we aan het einde van de middag (tijdens de wandeling met Doggy) eerst hoefsporen, en vlak daarna drie reeën aan de rand van een maïsveld. Een hinde en twee kalveren, leek het. Het was de eerste live ontmoeting van het seizoen. De komende maanden zullen ze weer dichterbij komen, op zoek naar voedsel. We verheugen ons erop!

Het weer

Na de omslag op tweederde van september werd het langzaam maar zeker herfst. De eerste dagen van oktober waren heel OK, we rommelden tijdens ons weekje vrij lekker in de tuin en genoten van ons nieuwe gezinslid. Maar in de nacht van 3 op 4 oktober werd het stormachtig met veel wind en regen. Dat laatste kwam ons niet slecht uit, we hadden nog de nodige nieuwe aanplant die het water goed kon gebruiken.

Oktober 2025 was een echte herfstmaand. Bewolkt. Slechts 250 kWh elektriciteit werd er opgewekt, de slechtste oktober ooit. Het was winderig. Maar nog steeds geen grote hoeveelheden regen. Ondanks storm Benjamin, die op 23 oktober ook onze regio teisterde. In totaal kwamen we in Elders uit op ongeveer 70 millimeter regen, dat is ‘normaal’.

Oogst

Voor de nacht van 1 op 2 oktober werd er vorst aan de grond voorspeld. Ik haastte me dus om de uien te oogsten. En legde ze een paar weken te drogen onder onze carport naast de schuur. Ook oogstte ik nog eens 15 flespompoenen, we hebben er in totaal 32 geoogst van twee planten.

Verder oogstte ik de laatste snijbonen, er gingen nog twee porties de diepvries in. Fijngesneden in de snijbonenmolen die Vriendin van haar moeder cadeau kreeg. We gebruikten de laatste bosuien in een heerlijke huisgemaakte flammkuchen. De laatste broccoli werd geoogst en in de diepvries gestopt. En we vonden zomaar een handvol rijpe vijgen aan onze vijgenboom. Die vol hangt met vruchten, maar weinig rijpe vijgen had.

Medio oktober aten we de eerste spruitjes van onze eigen teelt. Heel bewust had ik een oud-Hollands as uitgezocht. Bittere spruitjes, zoals vroeger. Niet die zoete snoepjes die ze tegenwoordig verkopen. En ik werd niet teleurgesteld. Ze waren heerlijk. De komende periode zullen we nog een aantal keren spruitjes uit eigen tuin eten.

Verder staat er nog prei in de moestuin, die zullen we de komende periode geleidelijk oogsten. En we hadden een onverwachte meevaller. Eén van de boeren in onze buurtschap liet een partijtje aardappelen liggen na de oogst van het perceel. En stuurde een berichtje rond in de buurtapp dat die gratis op te halen waren. We hebben een kilo of 15 heerlijke aardappelen meegenomen, vers van het land. De eerste stamppot boerenkool van dit seizoen is al met veel smaak verorberd.

Kas

In oktober zijn de laatste honderd pepertjes rood geworden. Heel veel rode pepers. Ruim een kilo ging er de diepvries in, en ik gaf ook nog het nodige weg. Er kwamen ook nog wat cherrytomaatjes uit de kas. Beduidend minder zoet dan eerder in de zomer want minder zon) maar nog steeds heel smakelijk. Er staat ook nog kropsla in de kas.

En medio oktober zaaide ik rucola en gemengde sla in de kas voor de winterteelt. Ik moet de peperplanten nog weghalen, want ook afgelopen weken werden er nog pepertjes rood. Maar daarna gaat de kas echt in de winterstand.

Zaaien en planten

Iets nieuws de grond in? In oktober? Jawel! Ik kocht een aantal knoflookbollen bij mijn favoriete zadenwinkel, en duwde de tenen de grond in. Germidour, een modern ras in de traditie van de Franse Violet de Cadours, met een stevige smaak. Als alles goed gaat eten we vanaf de zomer van volgend jaar alleen nog maar eigen biologische knoflook.

Wordt vervolgd…

Dit is de laatste Tuinupdate van dit seizoen. We zijn buiten nog steeds bezig met klusjes, maar wel in een minder hoog tempo dan in het voorjaar en de zomer. We harken veel blad op om compost te maken, en laten ook genoeg liggen in de perken voor de insecten en de egels. Het is tijd om uit te rusten. Onderhoud te plegen. Te evalueren. En plannen te maken voor het volgende tuinseizoen. De eerste zaden zijn al geleverd. Maar daar horen jullie volgend jaar meer over…

Hoe is het met jouw tuin?

Tuindagboek september 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

September. Nazomer of najaar? De R was weer in de maand. De blaadjes dwarrelen weer naar beneden. Op 6 september haalden we de eerste zakken met bladeren uit onze tuin. Blad van de lindeboom. Prima geschikt voor bladcompost. We harken en vegen alles bij elkaar. En eind van de middag ligt er gewoon weer een nieuwe voorraad. De meteorologische herfst is begonnen.

Het weer

De nacht van 1 september begon hier in Elders meteen met 9 millimeter regen. Meer dan een derde van de hele augustusmaand, in één nacht! En twee dagen later viel er tijdens een mini wolkbreuk-annex-onweer in een kwartiertje tijd nog eens 7 millimeter. En op 9 september viel er nog eens 55 millimeter op één dag. Meer dan in de voorgaande twee maanden bij elkaar, en toen was september nog niet eens voor een derde deel voorbij. We hebben deze maand een stukje van het neerslagtekort weggewerkt hier in Elders.

En meer regen betekende ook beduidend minder zonuren. Sowieso is de zonkracht al een stuk minder dan in juni, we zijn al meer dan halverwege tussen de zomerwende en de winterwende. In totaal wekten we tot en met 29 september 497 kWh op met onze zonnepanelen. Daarmee staat september 2025 op de laatste plaats van septembermaanden sinds 2020. Als vandaag nog minimaal 8 kWh oplevert dan kan het nog stijgen naar de een-na-laatste plaats. Een slechte september na een prachtig voorjaar en een mooie zomer.

Oogst

Ook in september liepen we nog regelmatig de moestuin in voor een krop sla, een stronk broccoli, of een paar tomaten. Vers uit de kas of van ons land naar de eettafel. Dat zal de komende periode minder worden, en dat ga ik missen. Tegelijkertijd is het een motivatie om volgend jaar een nog diverser en langer durend tuinseizoen te creëren. Ik heb iets te doen deze winter…

Verder hebben we de perenoogst binnengehaald. Minder uitbundig dan vorig jaar, maar nog steeds zeer welkom.

Medio september leverden ook de tweede lichting tuinbonen hun eerste oogst. Die zijn – hup – door de snijbonenmolen gehaald en de diepvries ingegaan. Ik verwacht ook de komende maand nog te kunnen oogsten van deze planten.

En ook de flespompoenen waren klaar voor de oogst. De foto laat slechts de eerste oogst zien. Uiteindelijk kwam er nog zo’n lading vanaf. Pompoensoep zullen we deze winter niet tekort komen.

Wij versus de hoornaars

Onze buren hebben een nest Europese hoornaars onder hun dakpannen zitten. En dat had onverwachte consequenties voor onze oogst. Eind augustus zagen we dat de hoornaars grote belangstelling hadden voor onze druiven. En in september kwam er een luchtbrug op gang tussen het nest en onze druivenstruik. Een gestage stroom hoornaars vloog naar onze druivenstruik, beet een druif open, en vrat die vakkundig leeg. Het maakte oogsten een uitdaging. Uiteindelijk hebben we de druiven maar gedeeld met de hoornaars, in ruil voor onze rust….

Kas

Zondag 7 september oogstte ik de laatste vleestomaten en de laatste komkommers. Daarna heb ik de planten geruimd. En twee weken later waren de trostomaatjes ook klaar.

Het is vreemd, zo’n kas waar je weer doorheen kunt kijken na een maandenlange groene jungle. Gelukkig hangen er nog grote aantallen pepertjes te rijpen aan de peperplanten. En staat er nog kropsla. De eerste lichting rucola heb ik inmiddels ook gezaaid.

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?

Tuindagboek augustus 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Augustus. De oogstmaand. En er is inderdaad geen fijner gevoel dan de moestuin in lopen, plukken / afsnijden wat rijp is, en het vervolgens bereiden en (binnen een uur na de oogst) opeten. We deden het regelmatig deze maand. Met broccoli, met snijbonen, met bosui, met tomaten, met komkommers, met courgettes.

En tegelijk is augustus ook de maand waarin je het einde van de zomer voelt naderen. Langere en koelere nachten. Ochtendmist. Het stemt ons soms een beetje melancholisch. Voor mijn gevoel is de zomer pas net begonnen, en ik geniet er met volle teugen van. Vorige week zag ik ’s ochtends een grote groep ooievaars staan op een akker dicht bij ons huis. Het waren er tientallen, in een grote cirkel bij elkaar. In mijn gedachten stonden ze te vergaderen over de beste vertrektijd en vliegroute naar hun overwinteringsplek, en over de volgorde van vliegen in V-formatie (‘ik wil niet direct achter Harrie, want die laat altijd zoveel winden tijdens het vliegen…’). Het hoort bij het einde van een mooie zomer.

Het weer

Augustus kende een wisselvallige eerste week. Met als belangrijkste voordeel dat er even genoeg regen viel voor de tuin en de regentonnen. Had de grondwaterpomp ook even een weekje rust… Maar vanaf het weekend van 9 en 10 augustus moest de pomp toch weer aan de bak. De moestuin moest gesproeid, en de regentonnen moesten dringend bijgevuld worden. Pas eind augustus viel er weer een paar millimeter regen. Het mocht geen naam hebben, het was een druppel op een misschien niet gloeiende maar wel gortdroge plaat.

Op 5 augustus kondigde Don van Rural Revolution de herfst aan. Calling Fall. En later die week merkten wij ook de eerste voortekenen dat de zomer echt een heel eind op weg is. De eerste ochtendmist.

Tenzij er vandaag nog een stevige regenbui valt, komen we in augustus hier in Elders uit op niet meer dan 25 millimeter regen. De zonuren waren OK, in totaal wekten we tot en met 30 augustus 779 kWh energie op. Daarmee staat augustus 2025 op de 2e plaats van augustus in Elders sinds de zonnepanelen hier in 2020 werden neergelegd. Gegeven de weersverwachting voor vandaag zullen we de nummer 1, het jaar 2022 met 868 kWh, wel niet meer inhalen.

Bamboe en zevenblad

Op 9 augustus vond Vriendin een enkel staakje bamboe in het perk waar de bamboe-ellende ooit begon. En een dag later, op 10 augustus, groef ik een grote staak uit het grasveld, op zo’n zeven meter afstand van de oorsprong. En een paar uur later nog twee staken een paar meter verderop. En daarmee ook nog weer een halve meter wortelstaak. En op 12 augustus nog eentje, een halve meter verderop. En die stond er daags ervoor echt nog niet. Soms krijg ik het gevoel dat deze dingen in een kwartier hun antenne uit de grond steken, twintig centimeter of meer.

Afgelopen dagen vond ik er ook nog eentje. Die had zich op het verwilderende grasveld verschanst tussen lange gras-aren en paardenbloemen, en had op die wijze geprobeerd om aan mijn aandacht te ontsnappen. Haaa! Scheer je weg, schavuit! Rekel! Gelukkig bleef het hierbij. Je hoort mij niet zeggen dat het probleem helemaal weg is, maar het is vooralsnog ‘beheersbaar’.

Ook is er positief nieuws over Project 2025. Het hele zevenbladperk is afgegraven en ontdaan van alle ‘ongerechtigheden’ die we konden vinden. Ook het achterliggende grindpad is gezeefd. op sommige plekken was het meer een zandpad dan een grindpad. Dat leverde ook nog een aantal kilo’s zand op en de nodige onkruidwortels. We laten het perk nu in elk geval braak liggen tot aan het voorjaar, en houden goed in de gaten of er nog iets z’n kopje boven de vers gezeefde grond durft te steken, en wat dat dan zou zijn…

Oogsten

Deze maand kwamen we in het stadium dat er niet meer tegen de oogst op te eten viel. Dus hebben we de diepvries in de schuur aangezet en zijn we dingen in gaan vriezen.

Inmiddels ligt er ruim 10 kilo tomaten in de vriezer, in stukken in zakjes van 500 gram. Ook een paar kilo gele courgette (in plakken) en snijbonen. Met name de snijbonen zullen hopelijk in september en oktober nog aangevuld worden, als onze ’tweede lichting’ snijbonen gaat produceren.

Een gemiddelde week in augustus

Medio augustus zijn de stoksnijbonen van de eerste lichting uit de tuin verwijderd, ze waren klaar en leverden geen nieuwe bonen meer. Ook de cannelinobonen heb ik weggehaald. De slakken hebben er helaas meer van gegeten dan wij.

Afgelopen maand hebben we wel regelmatig bosui uit onze eigen tuin gehaald, om te verwerken in allerlei gerechten. Ze smaken geweldig, wat een pit in zo’n klein uitje!

Op zaterdag 9 augustus kon ik de eerste rode peper van mijn peperplantjes afsnijden. Die zag er prachtig uit. En smaakte ook prima. Mijn pepers zijn dit jaar van een iets pittiger soort dan vorig jaar. Ik kan dus maar beter leren om niet meer in mijn ogen te wrijven nadat ik een pepertje gesneden heb… Inmiddels is er een gestage stroom pepers op gang gekomen, en er zijn er nog tientallen in aantocht. Het wordt een pittige winter, dat is zeker.

Ook staan er nog 10 kroppen sla in diverse groeistadia in de kas. Verse aanvoer is voorlopig nog verzekerd. Gisterenavond aten we nog verse sla, in minder dan een uurtje van de kas naar onze tafel.

Het hoogtepunt van de augustusmaand was de lekkerste Gazpacho die ik ooit gegeten heb. Bereid door Vriendin, uiteraard. Met tomaten uit eigen kas, komkommer uit eigen kas, en een rode peper uit eigen kas. We hadden ook nog bosui uit eigen tuin kunnen gebruiken. En het enige hoofdingrediënt dat we nog niet zelf kweken is knoflook. Staat wel op mijn verlanglijst, we zijn grootverbruiker.

Groeien

Mijn tweede lichting snijbonen groeide voorspoedig in augustus. Ik verloor ongeveer een derde van mijn plantjes aan de slakken, maar er zal genoeg voor ons overblijven.

Ook de flespompoenen gaan goed. De twee pompoenplanten hebben zo ongeveer de halve moestuin overgenomen. Ik verwacht nog steeds een stuk of 20 flespompoenen te kunnen gaan oogsten. De uien en prei groeien ook voorspoedig.

Onze peren en druiven zijn ook vrijwel klaar om te oogsten. Dat is echt wel een maandje eerder dan vorig jaar.

Kas

Helaas zijn mijn tomatenplanten de afgelopen weken getroffen door zware meeldauw. Ik was er te laat bij met het wegknippen van getroffen blad en besproeien met een mengsel van melk en water. Maar omdat mijn vleestomaten de vruchten al gevormd hebben, en al geen nieuwe bloempjes meer maakten, is dat niet zo erg. Eén plant is inmiddels geruimd, de rest ruim ik zodra de tomaten geoogst zijn. Mijn Myriam cherrytomaat lijkt gelukkig resistent te zijn, daar halen we nog tientallen tomaatjes af.

De meeldauw heeft waarschijnlijk een kans gekregen doordat ik de planten te dicht heb laten groeien. Teveel takken, in de jacht naar zoveel mogelijk oogst. Een wijze les voor de komende jaren.

Aan mijn twee peperplanten hangen letterlijk nog meer dan honderd pepers. En de komkommers lopen nu echt op hun eind. Ik ben van plan om volgend jaar zowel binnen als buiten komkommers te gaan telen, om het seizoen te verlengen.

Druiven

Ook een project dat ik deze maand uitgevoerd heb, met dank aan de driedaagse werkweek. Ik heb een pergola gebouwd voor onze druivenstruiken. Die is nog niet helemaal af, er komt nog een vijfde boog aan het einde. Maar daarvoor moeten we eerst de jungle op de achtergrond van deze foto aanpakken. Eén van de redenen waarom we deze gadget aangeschaft hebben.

En zo krijgt een loos stukje tuin een functie. Stapsgewijs steeds meer ons paradijs, met elke zandkorrel die we aanraken.

Vooruitblik

De septembermaand zal beginnen met de oogst van de druiven en peren. In september verwacht ik verder grote aantallen rode pepers te oogsten, en hopelijk ook snijbonen van onze tweede lichting. Verder groeit de kropsla nog voorspoedig door.

Het zal de afronding worden van mijn eerste volledige moestuinjaar in Elders. Blijdschap en melancholie strijden met elkaar. Dat er nog vele mooie moestuinjaren mogen volgen!

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?

Tuindagboek juli 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Juli. De maand waarin alles gestaag doorgroeit en het nodige onderhoud vraagt. Maar toch is het minder intens dan de drukke mei- en juni-maand. Juli was ook de maand waarin mijn driedaagse werkweek begon. En ik dus vier dagen per week had voor huis en tuin. Ik heb het lekker rustig aan gedaan, maar ben toch een stuk verder gekomen met het restaureren van de luiken voor onze ramen. Ook ben ik begonnen aan een pergola voor mijn druivenstruiken.

Het weer

Juli begon tropisch. Temperaturen ruim boven de 30 graden Celsius. Bijna 40 zelfs. Volgens ons regionale weerstationnetje werd het lokale weerrecord nét niet gebroken. Maar heet was het. We hadden in het weekend alle luiken aan de zonzijde van het huis al gesloten, en dat (in combinatie met onze witte en dus reflecterende buitenmuren) zorgde ervoor dat het binnen goed uit te houden was. Voor woensdag 2 juli werd er noodweer, hagelstenen van meer dan 3 centimeter, 100 millimeter regen, rukwinden, en meer van dat soort ongein voorspeld. Code oranje voor de extreme hitte ging naadloos over in code oranje voor noodweer. Uiteindelijk bleef het hier bij een paar malse regenbuien met wat onweer. In totaal 8 millimeter regen. Genoeg voor de regentonnen en genoeg voor de tuin, waar ik zondag 29 juni in de avond nog vier uur lang had staan sproeien.

Het weerbeeld bleef wisselend in de maand, maar de droogte was lang een constante. Op de 20e stond de totale regenteller hier op ongeveer 13 millimeter. Op de 29e ’s ochtends was het iets meer dan 30 millimeter. En toen viel er 15 millimeter in een half uurtje, en kwamen we uit op iets meer dan 45 millimeter. Op de 31e werd er nog eens 15 millimeter aan toegevoegd. Het scheelde een paar keer de moestuin water geven…

Gevederde vriendjes

In de zomer voeren we de tuinvogels niet bij. Wel hebben we een vogelbadje en drinkschaal. Die houden we goed gevuld en ze worden druk bezocht. Vanaf medio juli doken er weer meer koolmezen en pimpelmezen op in onze tuin. Die hadden we niet meer gezien sinds de nestjes waren uitgevlogen.

Onze tuin is een stuk veiliger geworden voor de gevederde vrienden. De kat van de overburen, die we vrijwel dagelijks door de tuin zagen sluipen, is onlangs overleden.

Mus. Daar hebben we er veel van…

Bamboe-update

Tsja, moet ik hier nou tevreden mee zijn of niet? Een stuk of tien individuele bamboestaakjes heb ik de afgelopen maand uit de tuin geplukt. Met bij elkaar toch nog een paar meter aan wortelstaak. Op twee na bevonden ze zich allemaal in het gazon. Ik denk dat ik er wel blij mee ben. Het probleem is nog niet helemaal weg, maar we hebben het duidelijk wel onder controle. En ik zweer dat er nooit een nieuwe bamboeplant mijn tuin in zal komen.

Oogsten

Op 3 juli in de ochtend oogstte ik de allereerste vleestomaat uit mijn kas. En sindsdien is er een gestage stroom tomaten op gang gekomen. Er hangen tientallen grote vleestomaten aan de planten, maar de meeste zijn nog groen. De belofte voor augustus.

En in de loop van juli was ook de eerste mega-tomaat rijp. Ruim 600 gram woog ‘ie.

Verder oogstten we regelmatig snijbonen. Een enkele keer binnen een half uur van de plant naar de eettafel. Zeker een hit dit jaar!

Bolcourgettes hebben we in grote hoeveelheden. Vriendin is op een missie met tien varianten van de gevulde bolcourgette bij de avondmaaltijd. Iets teveel planten misschien…

Ook oogsten we regelmatig gele courgettes. Die had ik speciaal op een plek neergezet waar ze minder last van slakken zouden hebben, nadat er twee planten in de moestuin volledig kaalgevreten waren. Maar op die plek krijgen ze weer te weinig zon. De productie blijft dus een beetje achter. Maar gegeven het overschot aan bolcourgettes is dat dan misschien niet zo erg.

En inmiddels hebben we ook de eerste broccoli-stronken geoogst en verorberd. Het mooie is dat de plant, na de eerste oogst, gewoon verder gaat met het maken van nieuwe (iets kleinere) stronken.

Verder hebben we wat erwtjes geoogst. Dat viel tegen. De slakken hadden de planten zwaar aangevreten, die klap zijn ze niet meer te boven gekomen. Inmiddels zijn de planten verwijderd. En ook hadden we deze maand de eerste rijpe pruimen van onze eigen boom.

Kas

Ik schreef al dat de tomaten op gang aan het komen zijn. Er hangen nog vele kilo’s aan de planten in de kas. De snackkomkommers lopen inmiddels op hun eind. En daar hebben we vrede mee, de oogst was overvloedig te noemen… De reguliere komkommers draaien nog wel productie.

Verder hangen de peperstruiken vol met (nu nog groene) pepers. Die mogen nog lekker rijpen en rood worden. Afgelopen jaar hebben we ze ingevroren. De laatste peper van die oogst hebben we onlangs gebruikt in een maaltijd. Tijd dus voor nieuwe oogst!

Verder staan er een aantal kroppen-sla-in-wording in de kas. De komende maanden zullen we nog voldoende verse sla uit de eigen kas hebben. En net als afgelopen jaar ben ik van plan om komend najaar ook weer gewoon sla in de kas te zaaien. Afgelopen winter hebben we een regelmatige aanvoer van verse sla uit eigen kas gehad.

Elke dag krijgen de planten in de kas water, en elke twee weken snoei ik de planten bij. Daarmee blijft het oerwoud in de kas enigszins beheersbaar…

Groeien

En er groeit en bloeit nog van alles. Planten die ons de komende maanden van hun producten zouden moeten gaan voorzien. Aan de twee pompoenplanten in mijn moestuin hangen 15 à 20 flespompoenen. Ons (in het voorjaar geplante) appelboompje heeft vijf mooie appeltjes.

Verder hebben we overvloedig bosui (lekker in een hartige taart!) en zien de uien en de prei er ook veelbelovend uit!

En onze vijgenboom heeft de afgelopen maand tientallen jonge vruchten ontwikkeld. Vorig jaar begon dat pas in de loop van augustus, en werden ze niet meer rijp. Met een beetje mazzel met het weer in de rest van de zomer zouden we een behoorlijke vijgen-oogst moeten kunnen binnenhalen.

En dan vergeet ik nog de peer en de druif, die ook goed in de vruchten zitten. Allemaal veelbelovende ontwikkelingen voor de komende maanden!

Zaaien

Naast het oogsten is er ook nog gezaaid. Elke twee weken gaat er nieuwe kropsla in een potje. Twee weken op de vensterbank binnen, dagelijks besproeien. Meestal steken ze na een dag of vijf het groene kopje boven de grond uit. En na een aantal weken naar de kas.

En op de plek waar de rijspeulen verslonden zijn door de slakken stonden heb ik medio juli nieuwe snijbonen gezaaid. Dat zou in september en mogelijk oktober nog een nieuwe oogst op moeten leveren.

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?

Tuindagboek juni 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Ah! Juni! Op het werk een drukke maand omdat iedereen zoals gebruikelijk denkt dat in de zomervakantie de wereld vergaat. Alles moet dus af voor de vakantietijd losbarst. Ook een maand met een extra lang weekend, door Tweede Pinksterdag. En de maand waarin alles in de tuin volledig ontploft… Het is elke dag weer een verrassing wat ik aantref als ik ’s ochtends vroeg mijn rondje maak door de kas en de moestuin. Deze maand was het een jaar geleden dat we de sleutels van huize Elders overnamen. We hadden de kas toen al in gebruik genomen. Maar hoe anders is het leven dit jaar.

Het weer

Was 2024 vooral ‘nat’, in 2025 is het totnogtoe vooral ‘droog en zonnig´. Ook in juni.

In totaal viel er deze maand iets minder dan 50 millimeter regen. Volgens het KNMI is het meerjarig gemiddelde voor juni in onze regio 65-70 millimeter. Wederom een droge maand dus. Volgens het lokale weerstation hebben we dit jaar tot en met juni pas 290 millimeter regen gehad. Vorig jaar rond deze tijd zaten we al boven de 500 millimeter regen.

Minder regen, en fors meer zonuren. Tenminste wel als ik de productie van onze zonnepanelen als maatstaf neem. Vorig jaar produceerde Huize Elders in juni 397 kWh energie, dit jaar is het 881 kWh. Boven het gemiddelde van 828 kWh over de afgelopen vijf jaar. Een recordmaand voor de zonnepanelen is het niet geworden, door een noodweer op 31 mei zijn onze zonnepanelen eruit gevlogen, en dat ontdekte ik pas in de avond van 2 juni. Twee dagen gemist dus. Maar het was geen slechte maand.

Het moge duidelijk zijn dat onze grondwaterpomp weer overuren heeft gedraaid. Eén keer in de week om de regentonnen bij te vullen en de moestuin te besproeien, en één keer in de week om de regentonnen bij te vullen en de hele tuin (inclusief de moestuin) te besproeien. Elke dag geef ik ’s avonds de planten in de kas water, en de potten op het terras. Een deel van onze tuin is rivierklei, en een deel is zandgrond. Maar met dit waterschema (en af en toe een bui) houden de moestuin en de kas het goed vol.

Oogst!

We hebben al het nodige kunnen oogsten uit onze tuin. De kersen leverden ons twee potten jam op. We hebben de eerste frambozen van onze eigen struiken gegeten. Kruisbessen. De eerste kropsla uit eigen kas, vers gesneden en meteen op tafel. Lekkerder wordt het niet. De eerste bolcourgettes, ‘s Middags geoogst en enkele uren later op tafel.

En snackkomkommers. Kilo’s snackkomkommers. Ik vroeg me af of vier planten wel genoeg zou zijn. Het is meer dan genoeg. Ze gaan vrijwel dagelijks mee naar kantoor bij de lunch, we hebben regelmatig komkommersalade op het menu staan, en koude komkommersoep is heerlijk op warme dagen. En deze komkommers van eigen teelt hebben smaak. Veel meer smaak dan komkommers uit de winkel.

(Te) Warme sla

Elke week duw ik een paar zaadjes in een potje om kropsla te telen. Ik laat ze al sinds maart voorkiemen in de kas. Een kas is nieuw voor mij, dat heb ik niet eerder gehad. In juni merkte ik dat mijn zaadjes in de kas niet meer opkwamen. Ieder dag werden de potjes liefdevol besproeid en toegesproken. Maar er kwam niks boven de grond. Dus verdiepte ik mij in de literatuur en las alles wat ik kon vinden over den edelen kunscht van het teelen der kropsla. Bij meer dan 25 graden Celsius is het zaad van kropsla als een Nederlander op vakantie. Het doet niks meer. Het gaat in rust en weigert te kiemen.

Sinds een paar weken staan de slazaadjes dus binnen om te kiemen. En die staken keurig binnen een paar dagen hun groene kopjes boven de grond uit. Na een periode van schaarste is de aanvoer van verse sla dus weer verzekerd.

Gras en bamboe

In het weekend van Pinksteren hebben we (voor de eerste keer dit jaar) het gras gemaaid. Eerder hadden we al wel een pad gemaaid om naar de moestuin en de composthoop te komen, maar nu is echt het hele grasveld gemaaid. Het is onderdeel van onze strategie om het grasveld kruidenrijk te maken. Het maaisel is afgevoerd naar de composthoop. In de dagen erna zagen we groepen musjes het grasveld afstruinen, op zoek naar voedsel. Een prachtig gezicht.

Eerder schreef ik al dat de bamboe z’n kop weer boven de grond uitstak. Sindsdien heb ik nog een tiental bamboestokjes met stukken bamboewortel uitgegraven. Ik wil en moet dat consequent blijven doen om de strijd uiteindelijk te winnen. Het blijft dus een kwestie van scherp opletten.

Moestuin

Verder ook veel werk aan de moestuin. Elke twee weken wordt er gewied. De uien en de prei doen het uitstekend, de wortels hebben de aanvallen van de slakken niet overleefd. Maar de broccoli en de spruitkolen zien er veelbelovend uit, net als de pompoenen. En ik verwacht deze week de eerste gele courgettes.

En zoals je op de foto linksonder kunt zien, zijn de druiventrossen ook alweer in aantocht. Ik ben erg tevreden over de voortgang, maar heb ook alweer veel plannen voor volgende jaren.

Kas

Medio juni en eind juni heb ik flink gesnoeid in de kas. Met name de komkommerplanten woekeren als een dolle, met lange zijscheuten. Regelmatig bijsnoeien helpt om de groei naar de vruchten te krijgen. Inmiddels raken ze ook allemaal het dak en zijn ze getopt, geen verdere groei omhoog dus.

De tomaten zijn keurig tweemaal per week gediefd en ook verder opgebonden. Het is dus minder een wildernis dan vorig jaar, maar de combinatie van warmte, veel zon, en dagelijks water zorgt wel voor uitbundige groei.

Vorig jaar had ik compacte peperplajes. Dit jaar zijn ze juist heel ielen lang. Ik ben benieuwd hoe de oogst uit gaat valen, maar daar moet ik beter op letten. Nu staan ze een beetje klem.

De kas ziet er inmiddels heel anders uit dan twee maanden geleden…. En deze foto is na het snoeien. In de rechterbovenhoek zie je een kleine inzet met de belofte van stevige vleestomaten.

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?

De eerste

  • Berichtcategorie:Tuin

Daar is ‘ie dan. De allereerste aardbei uit onze eigen tuin waar we eerder bij waren dan de vogels en al het andere gespuis dat aast op onze oogst. Hij was rood. Hij was rijp. Hij was heerlijk zoet. Hij was perfect. Vriendin en ik hebben ‘m doormidden gesneden en allebei de helft opgegeten.

Hopelijk oogsten we er dit jaar nog zo eentje…

Project 2025 (en ook project 2024)

  • Berichtcategorie:Tuin

Nee, ik heb het niet over die grote conservatieve samenzwering onder dezelfde naam aan de andere kant van de oceaan. Maar gewoon over ons eigen kleine stukje wereld hier in Elders. Met onze grote tuin waar we vorig jaar mensmoedig aan de slag gegaan zijn om het achterstallige onderhoud aan te pakken. Meer ruimte te creëren. En iedereen met een redelijk omvangrijke lap grond weet het. Er zijn geen kleine klusjes.

Klusjes of projecten?

Zo was er die haag aan de achterkant van de tuin. Een meter of vier hoog. Twaalf meter lang. Het maakte dat de tuin aanvoelde als een grote groene kamer, en dat we niet konden genieten van het zicht op de akkers en het bos. De elektrische heggenschaar liep vast op de haag, de staken waren te dik geworden. Dus ben ik twee dagen in de weer geweest met de takkenschaar. Snoeide de haag terug naar een hoogte van anderhalve meter, en halveerde de dikte. Verzamelde vier aanhangwagenladingen vol met snoeiafval (we waren toen nog niet op het lumineuze idee gekomen om een takkenril langs onze composthoop te maken). En sindsdien hebben we uitzicht. Even een haag snoeien. Een klusje.

Maar naast de ‘klusjes’ zijn er ook projecten. Majeure Projecten.

Project 2024

Onlangs heb ik eindelijk Project 2024 afgerond. Tijd om jullie daarin mee te nemen… Het was allemaal niet vooraf bedacht maar is gaandeweg ontstaan.

De rechterhelft van ‘achterin de tuin’ omvat het zwembad, een (wankel) tuinhuis en de doorgang naar de composthoop. De linkerhelft van ‘achterin de tuin’ was meer divers. Een enorme pol siergras van twee meter doorsnede, een speelhuisje van de kinderen (inmiddels dertigers) van de vorige bewoners, overgroeid met klimop. En daar tussenin een aantal kwijnende frambozen.

Het begon met het siergras. Afknippen. Uitgraven / loshakken / agressie botvieren. Ook hier weer meer dan een aanhangwagen vol naar de stort. We hebben (hadden) teveel exoten in de tuin. Die willen we zoveel mogelijk vervangen door inheemse planten

Daarna was het speelhuisje aan de beurt. Nadat ik de klimop verwijderd had, die zelfs tot in het huisje groeide, stortte het grotendeels uit zichzelf in elkaar. De delen liggen nog naast de schuur en zullen op korte termijn door mij afgevoerd worden naar diezelfde onvolprezen stort.

Onder dat speelhuisje deels verrotte spoorbielzen en daar weer onder ingegraven betonnen bielzen. Er zijn woningen met minder fundering. Je weet het niet als je eraan begint, en als je bezig bent is er maar één optie: doorgraven.

Ondertussen waren in het najaar de frambozen al gesnoeid en gered. In potten hebben ze overwinterd naast de kas. Ook de citroenmelisse hebben we weten te redden.

We hadden het idee gekregen om op de plaats van het speelhuisje en het siergras een groter, druppelvormig perk van te maken. En tegen het hek de bessenhaag te planten met in elk geval frambozen, blauwe bessen, bramen, en kruisbessen. Mijn uiteindelijke doel is om hier zoveel fruit te oogsten dat we onszelf het hele jaar door te voorzien van fruit voor ons yoghurt-en-muesli-en-fruit ontbijt. Benodigdheden zijn 25 kilo fruit en de diepvries.

Dus werd er een paar vierkante meter gras afgestoken en deels getransplanteerd naar andere delen van de tuin, waar we rechte vormen rond wilden maken. Je ziet, een project verwordt al gauw tot een heleboel deelprojecten. De rand van het nieuw druppelperk werd met halve klinkers afgewerkt. Daar hebben we nog een behoorlijke voorraad van, een erfenis van de vorige bewoners.

Er moest ook nog een paar meter haag wijken. Die had er lang gestaan en was diep geworteld. En ja, er was ook nog zevenblad. Dus heb ik de hele achterste strook ook nog eens spadediep uitgegraven en gezeefd. Een goede oefening, waarover zometeen meer.

We hadden inmiddels ook besloten om de geïmproviseerde verhoogde bakken (vier aan elkaar geschroefde pallets) naast de kas te verwijderen. De tuinaarde uit deze bakken heb ik overgebracht naar het druppelperk. Want aanvulling was nodig. En kalk en mest.

Last but not least. Omspitten. Spadediep. De grond herverdelen. Het einde in zicht. En dan ineens is het er. Een perk waar je kunt gaan planten. Meneer Elders Grondwerken heeft het project nog even beregend en daarna opgeleverd aan Hoveniersbedrijf Vriendin (voor al uw mooie beplantingen).

Project 2025

Maar tijd om op mijn lauweren te rusten is er niet. Project 2024 is immers pas in april 2025 opgeleverd. Ik loop dus achter. En er is meer te doen. Want terwijl ik in 2024 mijn heroïsche strijd tegen de woekerende bamboe voerde, streed ook Vriendin haar eigen strijd. In het gele perk achterin de tuin (zo genoemd omdat er vooral in gele kleuren bloeiende planten staan, woekerde ook het zevenblad. Dagenlang kroop ze door het perk. En groef zoveel mogelijk zevenbladwortels uit. Maar tevergeefs. In maart van dit jaar stak het zevenblad overal de kop weer op. Tot groot verdriet van Vriendin.

Tijd dus voor drastische maatregelen. Natuurlijke maatregelen. Want we willen geen druppel gif gebruiken in en om Huize Elders. En dat betekent dat noeste arbeid noodzakelijk is.

Het betreffende perk is dus overgedragen aan Meneer Elders Grondwerken. We hebben allereerst een aantal plantjes veiliggesteld die we hopen te behouden. Ze zijn vooralsnog in potten gezet, een vorm van quarantaine om zeker te stellen dat er geen wortels van zevenblad zijn meegekomen.

En afgelopen weekend ben ik begonnen. Ik graaf het hele perk ongeveer een spade diep af. Ik zeef de grond in onze kruiwagen en verwijder hopelijk alle wortels van het zevenblad. Bijkomend voordeel, je krijg er ongelofelijk fijne en luchtige grond voor terug. En dat kan onze tuin, waar de grond stevig is ingeklonken, goed gebruiken. We laten de grond een paar weken liggen, om te zien of er nog ongewenste exoten terug groeien.

Dit project zal me een groot deel van onze zomer kosten. Maar ik vind het geen vervelend werk. Het is zelfs erg rustgevend. En zo laat ik letterlijk elke vierkante centimeter van onze tuin door mijn vingers gaan. En wortel ik zelf ook steeds meer in deze grond hier in Elders.

Overigens heb ik niet de illusie dat we volledig verlost raken van het zevenblad. Ongetwijfeld gaat het vanuit de omringende weilanden opnieuw ons domein binnendringen. Maar we hopen wel het probleem voor een aantal jaren beheersbaar te maken.

Ben jij ook ergens geworteld?

Moestuinvoorpret

  • Berichtcategorie:Tuin

Veel mensen denken dat (moes)tuinieren alleen iets is voor het voorjaar en de zomer. Maar niets is minder waar. Zo hebben wij afgelopen week al een hele berg zaad besteld voor de moestuin en de kruidentuin. Met voorbedachten rade, want per 1 januari 2025 geldt voor land- en tuinbouwzaden, pootgoed en opkweek het hoge BTW-tarief van 21 procent. Onze teelt voor 2025 profiteert dus nog van het huidige (lage) tarief.

We hebben lang nagedacht over onze moestuin. Want groenten zijn in Nederland spotgoedkoop. We verbouwen en laten het oogsten door arbeidsmigranten die we uitbuiten met alle problemen die daar bij horen en exporteren er een hoop van. We doen die moestuin en kruidentuin dus niet (alleen maar) om te besparen. Er zijn ook andere doelen. Ik wil weer op zoek naar bittere spruitjes. En naar uien waar je van gaat janken. Want wij Nederlanders zijn watjes, en de groenten in onze supermarkten zijn dat dus ook geworden. Ze zijn met ons mee gegroeid gedegenereerd. En we willen een aantal wat meer bijzondere (en slecht verkrijgbare) groenten en kruiden gaan verbouwen.

De voorpret kan dus nu beginnen. En ik heb nog veel te doen. We willen de moestuin fors uitbreiden, daarvoor moet ik nog een aantal bedden uitgraven en bemesten. Ik moet een aantal structuren voorbereiden waarlangs de klimmers (zoals bonen) kunnen gaan groeien. En zo zijn er nog een miljoenmiljard klusjes. Maar daar kijk ik enorm naar uit.

Wat hebben we zoal besteld?

  • Romanesco bloemkool
  • Broccoli
  • Bolcourgette
  • Gele Courgette
  • Radijs
  • Prei
  • Ui
  • Flespompoen
  • Chioggia biet
  • Radicchio Rosso
  • Spruitjes
  • Rijspeul
  • Stoksnijboon
  • Bosui

Daarnaast hebben we nog een collectie kruidenzaden en eetbare planten besteld.

En verder heb ik de stekken klaarstaan voor onze bessenmuur met bramen, frambozen, en kruisbessen. Nu alleen nog die koude en donkere wintermaanden doorkomen.

Ben jij al bezig met het ontwijken van de hogere BTW de moestuinplanning voor het komende jaar?

De eerste moestuin-acties

  • Berichtcategorie:Tuin

De sleutels van Huize Elders hebben we nog niet. Maar toch is er al activiteit. Ik heb de eerste dingen gezaaid in de moestuin. Deze zomer nog gaan wij de eerste groenten uit eigen tuin eten. En daar kijk ik enorm naar uit!

De aanleiding is simpel. Sinds wij de koop van Huize Elders rondgemaakt hebben zijn de eigenaren in opruimmodus. Er moet ruim vijfendertig jaar leven en verzamelen uitgezocht worden. En laten we het erop houden dat Marie Kondo en The Minimalists geen reguliere bezoekers zijn geweest in Elders. Het lag er vol. Tjokvol. En het gaat er nu met karrenvrachten tegelijk uit om het huis op tijd leeg te hebben voor de oplevering.

En daarmee hebben ze minder tijd voor de tuin. In de moestuin hebben ze zelfs helemaal niets meer gezaaid, omdat wij begin van deze zomer het stokje overnemen. Dus kregen we de vraag of we de moestuin alvast in gebruik wilden nemen. Ja natuurlijk!

In de kas staan inmiddels drie tomatenplanten. Ook hebben we een aantal aardbeienplanten weten te redden, en een druif.

Elders in de tuin staat ook nog een prachtige druif in leiboomvorm, net als een peer (Conference). We hebben ook een vijgenboom in de tuin die al een paar jaar vruchten draagt, en een aantal kersenbomen. Verder nog een appelboom en diverse frambozenstruiken. Een goede start.

Verder heb ik bieslook en rozemarijn gezaaid, en worteltjes. Gewoon in de volle grond in één van de aanwezige verhoogde bakken. De komende periode hoop ik hier nog een paar gewassen aan toe te voegen, er is nog wat zaaigoed onderweg. En uiteindelijk willen we naast de moestuin ook een uitgebreide kruidentuin creëren.

In de buurt van Huize Elders zitten verder diverse kwekers waar ik alles kan krijgen wat ik nodig heb. En ik ga actief op zoek naar biologisch zaaigoed. Want dat is een uitgangspunt in de moestuin Elders.

Het begin is er dus. En dat voelt goed. Ik had er niet op durven rekenen dat we al in de zomer van 2024 zouden kunnen profiteren van onze eigen moestuin. Ik reken dit jaar nog nergens op, maar zit wel vol met plannen. En uiteraard mogen jullie meegenieten van alle pogingen, plannen, successen, en mislukkingen!

Heb jij een moestuin?