Je woning verduurzamen. Of een heel nieuw heel duurzaam huis kopen of bouwen. Dat zijn zo’n beetje de opties van een huiseigenaar anno 2025.
Huize Elders is niet het meest duurzame huis op deze planeet. Een oude kern van eind negentiende eeuw, met dikke muren (30 centimeter). Een aanbouw uit 1986, met na-geïsoleerde spouwmuren. En een aanbouw uit 1997, ook na-geïsoleerd. Dat laatste deel heeft een redelijke dak-isolatie, het oude deel heeft volgens onze informatie (vrijwel) niks. Het oude deel van de boven-etage is afgetimmerd met een klassiek schrootjesplafond. Als we dat weg zouden halen, dan kijken we zo tegen de panlatten en de dakpannen aan. Nu is het dak nog prima, volgens de dakdekker die een lekkage aan één van onze dakkapellen herstelde. Dus alles (inclusief zonnepanelen) eraf halen en een compleet nieuw dak erop leggen zit niet echt in onze plannen. Dat betekent dat we van binnenuit aan de slag moeten.
Hoe te verwarmen?
Bij de start van het vorige stookseizoen heb ik jullie meegenomen in de verzameling aan verwarmingselementen die hier in huis hangen, van middaleeuwse radiatoren tot hypermodern design. Aangestuurd door een slimme-maar-niet-zo-slimme thermostaat (die met wat moeite nog wel aan HomeAssistant te knopen was) en een traditionele gasgestookte CV-ketel uit 2014.
Recent heb ik jullie meegenomen in de start van het nieuwe stookseizoen. Daarbij heb ik jullie meegenomen in de resultaten van het vorige stookseizoen, en merkte ik terloops op dat we ook nog een inbouw-gashaard in de woonkamer hebben. Die heeft in januari een goede onderhoudsbeurt gehad. Was nodig, maar bedrijfjes die dat doen zijn tegenwoordig niet meer zo eenvoudig te vinden. In het laatste deel van de winter hebben we dus nog wel een aantal keren gezellig bij de haard kunnen zitten. En de afgelopen maand ook al. Haard aan, boekje erbij, glaasje whisky onder handbereik, Doggy op schoot, en het plaatje is compleet.
Afgelopen winter hebben we (via de gemeente) ook een keer een energie-adviseur op bezoek gehad. De vraag hoe we in de toekomst ons huis gaan verwarmen is daarbij het lastigste. Verwarming met airconditioning zie ik niet zitten, de ruimtes in ons huis zijn vrij laag en ik wil die lelijke bakken niet in het zicht hebben. En aan een warmtepomp moet ik nog eens goed gaan rekenen met de stookgegevens.
Isolatieplannen
Isolatie is no-regret, zei de energie-adviseur. Daar heb je iets aan ongeacht de toekomstige verwarmingskeuze. De muren zijn dik genoeg danwel na-geïsoleerd. Blijft over: het dak en de ramen.
De ramen? Jawel…. We hebben een allegaartje aan kozijnen. Sommige vermoedelijk 75 jaar oud. Wel allemaal dubbel glas, maar dat is voor het merendeel ook minimaal 30 jaar oud. En doet dus niet zoveel meer. Alleen in de logeerkamer op de eerste etage aan de westkant zitten gloednieuwe kozijnen met HR++-glas uit 2022. Op hele warme en hele koude dagen doen we de luiken aan de westkant van het huis dicht. Dat scheelt een boel.
Maar veel kozijnen in het huis zijn gewoon op, en het dubbele glas ook. Op diverse plekken is er behoorlijke houtrot. Bij noordenwind hadden we afgelopen winter ‘natuurlijke ventilatie’ via de kozijnen aan de noordzijde van de woonkamer, de oudste van het hele huis. Daar valt nauwelijks tegenop te stoken. En ook de deuren en het hang- en sluitwerk zijn niet echt (echt niet) meer van deze tijd. De onderste helft van de voordeur bestaat uit één enkel paneel, een koudebrug van jewelste.
De ramen en deuren
Maar wat te doen? Vakmensen zijn moeilijk te vinden. Uiteindelijk kwamen we via-via-via bij een timmerbedrijf terecht waar we na een goed gesprek ook een goed gevoel bij hadden. En we namen een drastische stap. We laten alle kozijnen en alle buitendeuren vervangen. In de kozijnen komt triple glas. Horren en ventilatiekasten. Alles afsluitbaar. De deuren met driepuntssluitingen. Allemaal maatwerk, kersvers uit de eigen fabriek van het timmerbedrijf. En de schilder komt er meteen achteraan om al die kozijnen strak in de lak te zetten.
Dit najaar nog gaat het gebeuren, alles is opgemeten en de technische tekeningen zijn gemaakt en door ons geaccordeerd, en de productie is bijna klaar. Dat betekent dat we hopelijk dit stookseizoen gaan profiteren van de effecten.
Dakisolatie
Deze winter willen we beginnen met de dakisolatie. Eerst in mijn (kleine) kantoortje. En als dat werkt stapsgewijs door naar logeerkamer, overloop, slaapkamer en badkamer. Die laatste wordt een dingetje, want eigenlijk aan vervanging toe. Vriendin stoort zich er mateloos aan, ik ben iets meer relaxt. Het werkt.
Voor die isolatie moet ik nog even op onderzoek uit. De bovenetage is nu afgetimmerd, boven het plafond zit nog een behoorlijke loze ruimte. We zijn benieuwd wat we daar aantreffen. Regelmatig horen we er iets scharrelen. Liefst willen we de bovenruimte open houden. Een hoge nok, isolatieplaten tegen het dak, klaar. Maar dat gaat allemaal ook afhankelijk zijn van wat we aantreffen als we de schrootjes (jawel… schrootjes…) weg gaan breken. Zo vermoeden we weten we vrijwel zeker dat de muren niet doorlopen tot in de nok. Daar moeten we dus iets op verzinnen.
Ook op de benedenetage is er nog iets te winnen aan dakisolatie. In een deel van het huis heeft de eerste etage geen betonvloer, maar hout op balken. Als er ergens een plafond opengaat dan gaan we daar ook isolatie tussen stoppen.
Wat te doen?
Het is vooral de verwarmingsvraag die ons bezighoudt. Kan een warmtepomp voldoende kWh leveren, en krijgt het allegaartje aan huidige radiatoren die kWh aan warmte onze kamers in? Ik weet het gewoonweg nog niet. We gaan het gewoon stapje voor stapje doen. Eerst beter isoleren, en kijken wat de effecten daarvan zijn. Ondertussen kan de alternatieve verwarmingstechnologie zich lekker nog even ontwikkelen. Als ons huis en wijzelf er klaar voor zijn, is de technologie dat hopelijk ook.
Hoe duurzaam is jouw huis?
Herkenbaar verhaal dit. Mijn dilemma met warmtepomp zijn ook die radiatoren. Als we die ook moeten vervangen dan wordt het wel een heel groot project.
We hebben nu dakisolatie verbeterd en vrijwel alle kozijnen vervangen door kunststof met HR++ glas (geen triple, dat was de meerprijs niet waard). Verbruik per graaddag is nu bijna 30% lager geworden.
In 2021 hebben wij een houtkachel geplaatst. Gezellig en het scheelt enorm in de stookkosten. Hout koop ik nagenoeg niet. Veel krijgen we (vaak afvalhout zoals kapotte pallets etc.). In 2022 nieuwe hoge rendements ketel van Intergas geplaatst met mogelijkheid van een hybride waterpomp (lucht / water). Deze optie destijds niet gedaan omdat ik de aanschafprijs nog te hoog vond. Scheelde enorm in gasverbruik ten opzichte van oude gasketel. In 2023 hebben we huis verbouwd en zijn aan de achterzijde kozijnen met HR+++ geplaatst. Huis is uit 2006 en muren en daken zijn redelijk goed geisolleerd. Voorzijde van het huis zit dubbelglas maar uit 2006. In de toekomst misschien nog eens vervangen. Warmtepomp (grondwater) nog veel te duur in aanschaf. Prima gascontract (Vandebron) voor 3 jaar kunnen vastleggen en Elektriciteitscontract (Eneco) voor 3 jaar kunnen vastleggen. Voor zekerheid gegaan. Woonkamer (vloerverwarming gas en houtkachel), eetkamer (vloerverwarming gas en houtkachel), keuken (vloerverwarming gas), entreehal (vloerverwarming gas), toilet (vloerverwarming en elektrisch kacheltje) en bijkeuken (elektrische vloerverwarming). Bovenverdiepingen (radiatoren op gas), badkamer (elektrische vloerverwarming en radiator gas)
Binnenkort is er weer duurzame huizenroute. Misschien zijn er in de buurt vergelijkbare huizen die meedoen waar je inspiratie op kan doen.
Isoleren heeft bij ons flink bijgedragen aan wooncomfort. Zowel in de zomer als in de winter. We hebben ook wat luchtvochtigheidssensoren aangeschaft, het gebrek aan ‘natuurlijke ventilatie’ voelt fijn maar ventileren zal op een andere manier gedaan moeten worden. Bij ons door middel van deuren een paar uur op een kier te zetten.
Voor verwarming zijn wij aan het kijken naar airconditioning, oftewel lucht-lucht warmtepompen. Wij vinden de binnenunits tegen het plafond ook erg lelijk, de vloermodellen binnenunits zijn naar onze mening al een stuk minder lelijk. Bijkomend kunnen we koelen in de zomer, ons huidige c.v. systeem is hier niet geschikt voor (te maken). de lelijke buitenunits tegen de gevel zullen we maar accepteren.
Wat duurzaamheid betreft zijn waarschijnlijk onze truien en goede pantoffels de beste investering geweest.
Ons huis is nog niet zo duurzaam. Het is goed geïsoleerd, behalve dat we een flinke raampartij hebben waar in de winter toch wel kou vanaf komt. Een aantal jaar geleden hebben we naar een warmtepomp gekeken, maar de aanpassingen in huis werden toch wel erg veel. Op termijn zullen we wel iets moeten, maar de gemeente is nog aan het kijken naar een aantal zaken zoals een warmtenet. Dus vooralsnog wachten we nog maar even en proberen we alleen de kamers te verwarmen die we gebruiken, eventueel extra verwarmen met airco. Daarbij speelt ook mee dat we mogelijk willen verhuizen.
Dat zijn flinke klussen maar wat een verschil zal het maken uiteindelijk!
Om te testen of je klaar bent voor warmtepomp, zou je je CV op zijn minimumvermogen (dat zal iets van 6 tot 10kW zijn) te maximeren, en dan constant stoken, liefst met een weersafhankelijke regeling. Als de boel warmblijft met (bijvoorbeeld) 9kW, dan weet je dat een warmtepomp met dat vermogen (in de meeste gevallen) voldoende gaat zijn. Als het niet lukt, kun je vermogen CV in stapjes opvoeren.
Vergt dus wel constant verwarming aanlaten. Want ’s ochtends even opstoken op maximum vermogen van >20kW kan een CV wel, maar een warmtepomp natuurlijk niet.