Evaluatie moestuinjaar 2025

  • Berichtcategorie:Tuin
  • Bericht reacties:0 Reacties

In februari van dit jaar werden de eerste kweekbakjes in stelling gebracht, en werden de eerste zaadjes in de grond gelegd. Dit ‘voorzaaien’, op de vensterbank boven de verwarming, was de start van het Moestuinjaar 2025. Maandelijks nam ik jullie in mijn Tuindagboek mee in de hoogte- en dieptepunten van het moestuinjaar.

Inmiddels is de kas geruimd (en is er rucola gezaaid voor de winterteelt). Idem zijn de meeste moestuinvakken leeg, al staat er nog prei en spruitjes die de komende maanden geoogst zullen worden, en knoflook die we in de vroege zomer van volgend jaar zullen oogsten. Het moestuinjaar, ons eerste volledige moestuinjaar in Elders, is officieel voorbij. Tijd dus voor een terugblik. Een evaluatie. Wat ging er goed, wat kan er beter? Welke lessen leer ik daarvan voor komende jaren?

Trots en tevreden

Allereerst, ik ben heel trots en tevreden. In mijn stoutste dromen had ik niet durven dromen dat er zoveel oogst van onze eigen grond zou komen. En dat ik zoveel voldoening zou halen uit mijn eigen werk, het verzorgen van al die plantjes. Vrijwel allemaal vanuit een zaadje opgekweekt. Ik was vergeten hoe intensief en druk een moestuin kan zijn. En de intensiteit en dagelijkse aandacht die een kas vereist is sowieso nieuw voor mij. In combinatie met al die andere projecten en projectjes was het meer werk dan ik op sommige momenten aankon. Realistischere ambities, en projecten beter spreiden, dat is het devies voor volgend jaar.

Wijze lessen

Er zijn ook lessen te trekken. Dingen die ik volgend jaar anders wil gaan doen.

Volgend jaar ga ik voor meer diversiteit aan groenten en fruit, en minder planten per soort. Op een gegeven moment hadden we het wel gehad met de twintig varianten van gevulde bolcorgette. Minder planten dius, behalve van de soorten waarvan ik moet accepteren dat slakken en rupsen een deel verorberen. We hadden een explosie van koolwitjes in de maand nadat ik mijn broccli en spruitkolen geplant had. En toch hebben we een goed oogst gehad van beide soorten.

Complicerende factor: Ik ben erachter gekomen dat ik het heel moeilijk vind om zelf opgekweekte plantjes niet te gebruiken…. Een zaadje in een kweekpotje, trouw elke dag besproeien, het groene kopje boven de grond uit zien komen, verspenen, grotere kweekbakjes, op zien groeien in de kas… Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om die plantjes weg te doen, om ze niet de kans te geven om vrucht te dragen. Ik heb een aantal planten weggegeven, maar we hebben ook maandenlang komkommers uit eigen kas gegeten. En ik noemde al de bolcourgettes.

Ook ga ik voor meer spreiding in de tijd. Dus dezelfde planten met vier of zes weken tussenpozen uitzaaien, en beter kijken naar een mix van planten die het hele seizoen vrucht dragen. Dat wil ik bijvoorbeeld doen voor de (snack)komkommers. Sommige gewassen kan ik ook zowel binnen in de kas als buiten telen, om het seizoen te verlengen.

Verder moet ik investeren in verwerkingscapaciteit, en vooraf nadenken wat ik met opbrengsten ga doen. We verbouwen echt te veel om het zelf meteen op te eten. Oogsten als het rijp is, en invriezen, inmaken, verwerken tot jam of sap. Misschien een weckketel en een wijnmakersset. Hier heb ik echt nog iets te doen.

Ik heb me ook gerealiseerd dat ik eerder te veel dan te weinig water geef. Bovendien gaf ik dit jaar ’s avonds water in de kas. ’s Ochtends is beter. Water voor de warme dag, en minder kans op schimmel later in de zomer als de nachten vochtiger worden.

We hebben dit jaar behoorlijk geïnvesteerd in de kwaliteit van de grond. Er is een paar kuub compost de tuin in gegaan, en specifieke plantjes hebben mest gekregen. Maar de grond is hier nog armer dan we dachten, en klinkt snel in. We zullen hier ook de komende jaren nog stevig in blijven investeren.

Verder wil ik komend jaar meer fruitstruiken (frambozen/bramen). We zijn een deel van de tuin hier al voor aan het voorbereiden. Vogelnetten gingen in de ban nadat Vriendin een hysterisch piepende jonge merel had moeten bevrijden. We hebben zelf meer fruitopbrengst nodig, maar moeten ook accepteren dat een deel voor de vogels is. De oplossing: meer struiken.

Tot slot moet ik komend jaar beter op de tomaten letten en nog vaker dieven. Ik heb de planten te dicht laten groeien. Daardoor had ik uiteindelijk een korter seizoen omdat een aantal planten ten prooi viel aan de meeldauw. Er ligt een kilo of 15 in de diepvries, maar dat had dus nog meer kunnen zijn.

Welke lessen trek jij uit het tuinseizoen?

Tuindagboek oktober 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Oktober. De omschakeling van de seizoenen is duidelijk merkbaar in de tuin. We verzamelen enorme hoeveelheden blad, de bomen om ons heen laten het massaal vallen. En de tuin gaat langzaam in ruststand.

Op 2 oktober zagen we aan het einde van de middag (tijdens de wandeling met Doggy) eerst hoefsporen, en vlak daarna drie reeën aan de rand van een maïsveld. Een hinde en twee kalveren, leek het. Het was de eerste live ontmoeting van het seizoen. De komende maanden zullen ze weer dichterbij komen, op zoek naar voedsel. We verheugen ons erop!

Het weer

Na de omslag op tweederde van september werd het langzaam maar zeker herfst. De eerste dagen van oktober waren heel OK, we rommelden tijdens ons weekje vrij lekker in de tuin en genoten van ons nieuwe gezinslid. Maar in de nacht van 3 op 4 oktober werd het stormachtig met veel wind en regen. Dat laatste kwam ons niet slecht uit, we hadden nog de nodige nieuwe aanplant die het water goed kon gebruiken.

Oktober 2025 was een echte herfstmaand. Bewolkt. Slechts 250 kWh elektriciteit werd er opgewekt, de slechtste oktober ooit. Het was winderig. Maar nog steeds geen grote hoeveelheden regen. Ondanks storm Benjamin, die op 23 oktober ook onze regio teisterde. In totaal kwamen we in Elders uit op ongeveer 70 millimeter regen, dat is ‘normaal’.

Oogst

Voor de nacht van 1 op 2 oktober werd er vorst aan de grond voorspeld. Ik haastte me dus om de uien te oogsten. En legde ze een paar weken te drogen onder onze carport naast de schuur. Ook oogstte ik nog eens 15 flespompoenen, we hebben er in totaal 32 geoogst van twee planten.

Verder oogstte ik de laatste snijbonen, er gingen nog twee porties de diepvries in. Fijngesneden in de snijbonenmolen die Vriendin van haar moeder cadeau kreeg. We gebruikten de laatste bosuien in een heerlijke huisgemaakte flammkuchen. De laatste broccoli werd geoogst en in de diepvries gestopt. En we vonden zomaar een handvol rijpe vijgen aan onze vijgenboom. Die vol hangt met vruchten, maar weinig rijpe vijgen had.

Medio oktober aten we de eerste spruitjes van onze eigen teelt. Heel bewust had ik een oud-Hollands as uitgezocht. Bittere spruitjes, zoals vroeger. Niet die zoete snoepjes die ze tegenwoordig verkopen. En ik werd niet teleurgesteld. Ze waren heerlijk. De komende periode zullen we nog een aantal keren spruitjes uit eigen tuin eten.

Verder staat er nog prei in de moestuin, die zullen we de komende periode geleidelijk oogsten. En we hadden een onverwachte meevaller. Eén van de boeren in onze buurtschap liet een partijtje aardappelen liggen na de oogst van het perceel. En stuurde een berichtje rond in de buurtapp dat die gratis op te halen waren. We hebben een kilo of 15 heerlijke aardappelen meegenomen, vers van het land. De eerste stamppot boerenkool van dit seizoen is al met veel smaak verorberd.

Kas

In oktober zijn de laatste honderd pepertjes rood geworden. Heel veel rode pepers. Ruim een kilo ging er de diepvries in, en ik gaf ook nog het nodige weg. Er kwamen ook nog wat cherrytomaatjes uit de kas. Beduidend minder zoet dan eerder in de zomer want minder zon) maar nog steeds heel smakelijk. Er staat ook nog kropsla in de kas.

En medio oktober zaaide ik rucola en gemengde sla in de kas voor de winterteelt. Ik moet de peperplanten nog weghalen, want ook afgelopen weken werden er nog pepertjes rood. Maar daarna gaat de kas echt in de winterstand.

Zaaien en planten

Iets nieuws de grond in? In oktober? Jawel! Ik kocht een aantal knoflookbollen bij mijn favoriete zadenwinkel, en duwde de tenen de grond in. Germidour, een modern ras in de traditie van de Franse Violet de Cadours, met een stevige smaak. Als alles goed gaat eten we vanaf de zomer van volgend jaar alleen nog maar eigen biologische knoflook.

Wordt vervolgd…

Dit is de laatste Tuinupdate van dit seizoen. We zijn buiten nog steeds bezig met klusjes, maar wel in een minder hoog tempo dan in het voorjaar en de zomer. We harken veel blad op om compost te maken, en laten ook genoeg liggen in de perken voor de insecten en de egels. Het is tijd om uit te rusten. Onderhoud te plegen. Te evalueren. En plannen te maken voor het volgende tuinseizoen. De eerste zaden zijn al geleverd. Maar daar horen jullie volgend jaar meer over…

Hoe is het met jouw tuin?

Tuindagboek september 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

September. Nazomer of najaar? De R was weer in de maand. De blaadjes dwarrelen weer naar beneden. Op 6 september haalden we de eerste zakken met bladeren uit onze tuin. Blad van de lindeboom. Prima geschikt voor bladcompost. We harken en vegen alles bij elkaar. En eind van de middag ligt er gewoon weer een nieuwe voorraad. De meteorologische herfst is begonnen.

Het weer

De nacht van 1 september begon hier in Elders meteen met 9 millimeter regen. Meer dan een derde van de hele augustusmaand, in één nacht! En twee dagen later viel er tijdens een mini wolkbreuk-annex-onweer in een kwartiertje tijd nog eens 7 millimeter. En op 9 september viel er nog eens 55 millimeter op één dag. Meer dan in de voorgaande twee maanden bij elkaar, en toen was september nog niet eens voor een derde deel voorbij. We hebben deze maand een stukje van het neerslagtekort weggewerkt hier in Elders.

En meer regen betekende ook beduidend minder zonuren. Sowieso is de zonkracht al een stuk minder dan in juni, we zijn al meer dan halverwege tussen de zomerwende en de winterwende. In totaal wekten we tot en met 29 september 497 kWh op met onze zonnepanelen. Daarmee staat september 2025 op de laatste plaats van septembermaanden sinds 2020. Als vandaag nog minimaal 8 kWh oplevert dan kan het nog stijgen naar de een-na-laatste plaats. Een slechte september na een prachtig voorjaar en een mooie zomer.

Oogst

Ook in september liepen we nog regelmatig de moestuin in voor een krop sla, een stronk broccoli, of een paar tomaten. Vers uit de kas of van ons land naar de eettafel. Dat zal de komende periode minder worden, en dat ga ik missen. Tegelijkertijd is het een motivatie om volgend jaar een nog diverser en langer durend tuinseizoen te creëren. Ik heb iets te doen deze winter…

Verder hebben we de perenoogst binnengehaald. Minder uitbundig dan vorig jaar, maar nog steeds zeer welkom.

Medio september leverden ook de tweede lichting tuinbonen hun eerste oogst. Die zijn – hup – door de snijbonenmolen gehaald en de diepvries ingegaan. Ik verwacht ook de komende maand nog te kunnen oogsten van deze planten.

En ook de flespompoenen waren klaar voor de oogst. De foto laat slechts de eerste oogst zien. Uiteindelijk kwam er nog zo’n lading vanaf. Pompoensoep zullen we deze winter niet tekort komen.

Wij versus de hoornaars

Onze buren hebben een nest Europese hoornaars onder hun dakpannen zitten. En dat had onverwachte consequenties voor onze oogst. Eind augustus zagen we dat de hoornaars grote belangstelling hadden voor onze druiven. En in september kwam er een luchtbrug op gang tussen het nest en onze druivenstruik. Een gestage stroom hoornaars vloog naar onze druivenstruik, beet een druif open, en vrat die vakkundig leeg. Het maakte oogsten een uitdaging. Uiteindelijk hebben we de druiven maar gedeeld met de hoornaars, in ruil voor onze rust….

Kas

Zondag 7 september oogstte ik de laatste vleestomaten en de laatste komkommers. Daarna heb ik de planten geruimd. En twee weken later waren de trostomaatjes ook klaar.

Het is vreemd, zo’n kas waar je weer doorheen kunt kijken na een maandenlange groene jungle. Gelukkig hangen er nog grote aantallen pepertjes te rijpen aan de peperplanten. En staat er nog kropsla. De eerste lichting rucola heb ik inmiddels ook gezaaid.

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?

Tuindagboek augustus 2025

  • Berichtcategorie:Tuin

Augustus. De oogstmaand. En er is inderdaad geen fijner gevoel dan de moestuin in lopen, plukken / afsnijden wat rijp is, en het vervolgens bereiden en (binnen een uur na de oogst) opeten. We deden het regelmatig deze maand. Met broccoli, met snijbonen, met bosui, met tomaten, met komkommers, met courgettes.

En tegelijk is augustus ook de maand waarin je het einde van de zomer voelt naderen. Langere en koelere nachten. Ochtendmist. Het stemt ons soms een beetje melancholisch. Voor mijn gevoel is de zomer pas net begonnen, en ik geniet er met volle teugen van. Vorige week zag ik ’s ochtends een grote groep ooievaars staan op een akker dicht bij ons huis. Het waren er tientallen, in een grote cirkel bij elkaar. In mijn gedachten stonden ze te vergaderen over de beste vertrektijd en vliegroute naar hun overwinteringsplek, en over de volgorde van vliegen in V-formatie (‘ik wil niet direct achter Harrie, want die laat altijd zoveel winden tijdens het vliegen…’). Het hoort bij het einde van een mooie zomer.

Het weer

Augustus kende een wisselvallige eerste week. Met als belangrijkste voordeel dat er even genoeg regen viel voor de tuin en de regentonnen. Had de grondwaterpomp ook even een weekje rust… Maar vanaf het weekend van 9 en 10 augustus moest de pomp toch weer aan de bak. De moestuin moest gesproeid, en de regentonnen moesten dringend bijgevuld worden. Pas eind augustus viel er weer een paar millimeter regen. Het mocht geen naam hebben, het was een druppel op een misschien niet gloeiende maar wel gortdroge plaat.

Op 5 augustus kondigde Don van Rural Revolution de herfst aan. Calling Fall. En later die week merkten wij ook de eerste voortekenen dat de zomer echt een heel eind op weg is. De eerste ochtendmist.

Tenzij er vandaag nog een stevige regenbui valt, komen we in augustus hier in Elders uit op niet meer dan 25 millimeter regen. De zonuren waren OK, in totaal wekten we tot en met 30 augustus 779 kWh energie op. Daarmee staat augustus 2025 op de 2e plaats van augustus in Elders sinds de zonnepanelen hier in 2020 werden neergelegd. Gegeven de weersverwachting voor vandaag zullen we de nummer 1, het jaar 2022 met 868 kWh, wel niet meer inhalen.

Bamboe en zevenblad

Op 9 augustus vond Vriendin een enkel staakje bamboe in het perk waar de bamboe-ellende ooit begon. En een dag later, op 10 augustus, groef ik een grote staak uit het grasveld, op zo’n zeven meter afstand van de oorsprong. En een paar uur later nog twee staken een paar meter verderop. En daarmee ook nog weer een halve meter wortelstaak. En op 12 augustus nog eentje, een halve meter verderop. En die stond er daags ervoor echt nog niet. Soms krijg ik het gevoel dat deze dingen in een kwartier hun antenne uit de grond steken, twintig centimeter of meer.

Afgelopen dagen vond ik er ook nog eentje. Die had zich op het verwilderende grasveld verschanst tussen lange gras-aren en paardenbloemen, en had op die wijze geprobeerd om aan mijn aandacht te ontsnappen. Haaa! Scheer je weg, schavuit! Rekel! Gelukkig bleef het hierbij. Je hoort mij niet zeggen dat het probleem helemaal weg is, maar het is vooralsnog ‘beheersbaar’.

Ook is er positief nieuws over Project 2025. Het hele zevenbladperk is afgegraven en ontdaan van alle ‘ongerechtigheden’ die we konden vinden. Ook het achterliggende grindpad is gezeefd. op sommige plekken was het meer een zandpad dan een grindpad. Dat leverde ook nog een aantal kilo’s zand op en de nodige onkruidwortels. We laten het perk nu in elk geval braak liggen tot aan het voorjaar, en houden goed in de gaten of er nog iets z’n kopje boven de vers gezeefde grond durft te steken, en wat dat dan zou zijn…

Oogsten

Deze maand kwamen we in het stadium dat er niet meer tegen de oogst op te eten viel. Dus hebben we de diepvries in de schuur aangezet en zijn we dingen in gaan vriezen.

Inmiddels ligt er ruim 10 kilo tomaten in de vriezer, in stukken in zakjes van 500 gram. Ook een paar kilo gele courgette (in plakken) en snijbonen. Met name de snijbonen zullen hopelijk in september en oktober nog aangevuld worden, als onze ’tweede lichting’ snijbonen gaat produceren.

Een gemiddelde week in augustus

Medio augustus zijn de stoksnijbonen van de eerste lichting uit de tuin verwijderd, ze waren klaar en leverden geen nieuwe bonen meer. Ook de cannelinobonen heb ik weggehaald. De slakken hebben er helaas meer van gegeten dan wij.

Afgelopen maand hebben we wel regelmatig bosui uit onze eigen tuin gehaald, om te verwerken in allerlei gerechten. Ze smaken geweldig, wat een pit in zo’n klein uitje!

Op zaterdag 9 augustus kon ik de eerste rode peper van mijn peperplantjes afsnijden. Die zag er prachtig uit. En smaakte ook prima. Mijn pepers zijn dit jaar van een iets pittiger soort dan vorig jaar. Ik kan dus maar beter leren om niet meer in mijn ogen te wrijven nadat ik een pepertje gesneden heb… Inmiddels is er een gestage stroom pepers op gang gekomen, en er zijn er nog tientallen in aantocht. Het wordt een pittige winter, dat is zeker.

Ook staan er nog 10 kroppen sla in diverse groeistadia in de kas. Verse aanvoer is voorlopig nog verzekerd. Gisterenavond aten we nog verse sla, in minder dan een uurtje van de kas naar onze tafel.

Het hoogtepunt van de augustusmaand was de lekkerste Gazpacho die ik ooit gegeten heb. Bereid door Vriendin, uiteraard. Met tomaten uit eigen kas, komkommer uit eigen kas, en een rode peper uit eigen kas. We hadden ook nog bosui uit eigen tuin kunnen gebruiken. En het enige hoofdingrediënt dat we nog niet zelf kweken is knoflook. Staat wel op mijn verlanglijst, we zijn grootverbruiker.

Groeien

Mijn tweede lichting snijbonen groeide voorspoedig in augustus. Ik verloor ongeveer een derde van mijn plantjes aan de slakken, maar er zal genoeg voor ons overblijven.

Ook de flespompoenen gaan goed. De twee pompoenplanten hebben zo ongeveer de halve moestuin overgenomen. Ik verwacht nog steeds een stuk of 20 flespompoenen te kunnen gaan oogsten. De uien en prei groeien ook voorspoedig.

Onze peren en druiven zijn ook vrijwel klaar om te oogsten. Dat is echt wel een maandje eerder dan vorig jaar.

Kas

Helaas zijn mijn tomatenplanten de afgelopen weken getroffen door zware meeldauw. Ik was er te laat bij met het wegknippen van getroffen blad en besproeien met een mengsel van melk en water. Maar omdat mijn vleestomaten de vruchten al gevormd hebben, en al geen nieuwe bloempjes meer maakten, is dat niet zo erg. Eén plant is inmiddels geruimd, de rest ruim ik zodra de tomaten geoogst zijn. Mijn Myriam cherrytomaat lijkt gelukkig resistent te zijn, daar halen we nog tientallen tomaatjes af.

De meeldauw heeft waarschijnlijk een kans gekregen doordat ik de planten te dicht heb laten groeien. Teveel takken, in de jacht naar zoveel mogelijk oogst. Een wijze les voor de komende jaren.

Aan mijn twee peperplanten hangen letterlijk nog meer dan honderd pepers. En de komkommers lopen nu echt op hun eind. Ik ben van plan om volgend jaar zowel binnen als buiten komkommers te gaan telen, om het seizoen te verlengen.

Druiven

Ook een project dat ik deze maand uitgevoerd heb, met dank aan de driedaagse werkweek. Ik heb een pergola gebouwd voor onze druivenstruiken. Die is nog niet helemaal af, er komt nog een vijfde boog aan het einde. Maar daarvoor moeten we eerst de jungle op de achtergrond van deze foto aanpakken. Eén van de redenen waarom we deze gadget aangeschaft hebben.

En zo krijgt een loos stukje tuin een functie. Stapsgewijs steeds meer ons paradijs, met elke zandkorrel die we aanraken.

Vooruitblik

De septembermaand zal beginnen met de oogst van de druiven en peren. In september verwacht ik verder grote aantallen rode pepers te oogsten, en hopelijk ook snijbonen van onze tweede lichting. Verder groeit de kropsla nog voorspoedig door.

Het zal de afronding worden van mijn eerste volledige moestuinjaar in Elders. Blijdschap en melancholie strijden met elkaar. Dat er nog vele mooie moestuinjaren mogen volgen!

Hoe ging het afgelopen maand met jouw moestuin?