Besluiten over mijn cloud

  • Berichtcategorie:Automatisering

De cloud blijft de gemoederen bezighouden. In elk geval in het hoofd van Meneer Elders. Het is een belangrijke factor in mijn overstap naar een volledig open-source gebaseerde omgeving, waarbij privacy en veiligheid mijn belangrijkste drijfveren zijn.

Waarom?

Hierom! En ik verwacht dat Apple ook die kant op gaat. Ik wil voor mijn data en functionaliteit niet volledig afhankelijk zijn/worden van een externe (en vooral alleen door geld gedreven) partij uit een land waar andere wetgeving en normen gelden dan hier. Zoveel mogelijk zelf de controle houden en keuzes kunnen maken. En niet vastzitten aan steeds meer en steeds duurdere abonnementen in de wetenschap dat mijn data ook gewoon gebruikt wordt om de volgende generatie AI te trainen en advertentieprofielen van mij te maken. Ook zonder mij verdienen die cloudpartijen echt nog wel genoeg om te kunnen overleven.

Maar niet helemaal…

Toch kan (wil) ik niet helemaal zonder een cloud. Ik maak momenteel gebruik van de cloud van Apple voor mijn adresboek en mijn persoonlijke agenda. Want ik gebruik een iPhone en een iPad. Ook staat daar een kleine collectie foto’s, maximaal enkele tientallen. Ik ben zo iemand die regelmatig door z’n foto’s heen gaat, het meeste weggooit, en wat er overblijft downloadt naar z’n eigen omgeving. Een beetje vreemd ben ik wel, toch?

Het voordeel van die iCloud is dat ik er overal bij kan. Dat is een verworvenheid die we 20 jaar geleden niet hadden, maar waar ik nu niet meer zonder wil. Maar momenteel gebruik ik nog twee functies waar ik ook overal bij wil kunnen, vanaf ieder apparaat. Maar die ik niet via iCloud kan of wil gebruiken.

De eerste is mijn Wachtwoordenbestand. Ik werk met één wachtwoordenbestand, dat momenteel op Microsoft OneDrive staat, en gebruik hiervoor de open-source software KeepassXC op mijn laptop en Strongbox op mijn mobiele telefoon en tablet. Die laatste kan omgaan met een database die op iCloud staat. Maar een betrouwbare synchronisatie tussen iCloud en een Linux-laptop wordt een stuk ingewikkelder. Zeg maar ‘niet’.

Verder ben ik nog veelvoudig gebruiker van een notitie-app. Vroeger Evernote, maar die voldeed niet aan mijn opensource-eisen en werd steeds duurder. Sinds een aantal jaren ben ik een tevreden Joplin-gebruiker. Maar ook mijn Joplin-bestanden staan op Microsoft OneDrive, vanwaar ze vrolijk benaderd worden door mijn laptop, mijn telefoon, en mijn tablet. Maar mijn relatie met Microsoft houdt medio 2025 op te bestaan. Dan loopt mijn Microsoft365 abonnement af, en ik ben niet meer van plan om dat te verlengen.

Mijn wachtwoordenbestand is ongeveer 2 MB en mijn Joplin-bestanden zijn in totaal 135 MB. Dat is niet veel. Maar het is, samen met mijn agenda, contacten, en e-mail, wel functionaliteit die ik veilig en online beschikbaar wil hebben.

Marktontwikkelingen

Van Google en Microsoft en Meta heb ik (bijna) helemaal afscheid genomen. Whatsapp is nog een dingetje zolang de rest van de wereld niet meedoet met Signal. Apple is en blijft noodzakelijk zo lang als ik een iPhone wil gebruiken. Ik volg de ontwikkelingen op de smartphonemarkt redelijk goed, en zie nog geen volwaardig op Linux gebaseerd alternatief. Tenminste niet zonder forse concessies te doen aan de functionaliteit.

Een partij die ik met zeer veel interesse volg is Proton. Bekend van de veilige maildienst ProtonMail, bouwen ze traag maar gestaag hun dienstenpakket uit. En hun software is open-source. Nu zullen allerlei samenzweringswappies zich wel weer gaan roeren, want Proton is ook partner van het World Economic Forum (WEF). Maar ik geloof niet in elke samenzwering. En ik heb ook gekeken naar Pcloud.

Opties

Zo ingewikkeld zijn mijn eisen aan de wolken niet. Europees, encrypted, en native Linux ondersteunend. En toch is dat een lastig vindbare combinatie. Vergeet Google, Microsoft en DropBox dan maar…

Probleempje met Proton: er is nog geen ‘native’ Linux-client voor hun ProtonDrive. En die is wel nodig om de ProtonDrive als normale drive in mijn Linux-werkomgeving te krijgen. Die Linux-client zit in de pijplijn, lees ik in de roadmap. Maar een datum hangt er nog niet aan.

En zelfs als die Linux-client er zou zijn, dan lost het nog maar een deel van mijn problemen op. Want Joplin (en ook het eerder door mij geteste alternatief Obsidian) ondersteunen ProtonDrive ook nog niet. En Strongbox (mijn Keepass-app op de iOS-apparaten) lijkt wel te werken met ProtonDrive maar geeft nog geen garanties. Van het andere door mij bekeken alternatief (Pcloud) is bekend dat het problemen geeft met Joplin vanwege hun rammelende WebDAV ondersteuning.

Ik zit natuurlijk ook vast aan iCloud van Apple. En daar is het probleem vergelijkbaar. Apple is heel gebruiksvriendelijk zo lang als je binnen hun ommuurde tuin blijft. De kans dat Apple z’n iCloud open gaat gooien voor andere besturingssystemen acht ik vrijwel nul. Dus de optie ‘als wat ik in de cloud nodig heb gebruiken bij Apple’ is ook niet echt een optie.

Nu is mijn wachtwoordenprobleem wel eenvoudig oplosbaar. Want ik kan ProtonPass gaan gebruiken, de wachtwoordmanager van Proton. Daarvan is een native client beschikbaar voor Linux, en een iOS-app. En ook een browserextensie voor Firefox, mijn internetbrowser. Maar het was ook weer niet helemaal de bedoeling. Eigen controle over mijn gegevens, lokale data als basis.

En dan blijft er één probleempje over. Die notitie-app… Daar kan ik nog iets aan doen door de eigen cloud van Joplin te gebruiken. Maar dat is ook weer niet helemaal de bedoeling. Want dan zit ik nog steeds met meerdere clouds.

De vermaledijde notitie-app

Blijft er nog een optie over. Stoppen met de notitie-app. Toen die gedachte de eerste keer door mijn hoofd heen schoot heb ik ‘m meteen weer naar buiten geschopt. Maar de gedachte kroop terug. Dat heb je soms. Dus ben ik nog maar weer eens na gaan denken over mijn gebruik van de notitie-app.

En dan realiseer je je of je beseft, maar in elk geval niet ‘je beseft je’, dat het gebruik van die app stevig is afgenomen. Het belangrijkste gebruik is het schrijven van concept-blogjes. Van eerste idee naar 80 procent versie. Daarna worden ze meestal in WordPress geplakt en afgemaakt.

En ja, daar heb ik die app niet meer voor nodig. Dat kan ook in de Apple Notes app (die ik ook in de browser kan gebruiken) of rechtstreeks in WordPress. Dus exit Joplin.

Eigen server

Thuis wil ik wel een eigen server houden. Want een harddisk, SSD en laptop zijn allemaal feilbaar. Daar kun je er dus maar beter een paar van hebben. Redundantie, op méér dan één plek (ook fysiek) opslaan. De bestanden van mijn laptop moeten gesynchroniseerd worden met een server. Zodat als er iets mis gaat met de laptop, er altijd een actuele kopie is. Net als nu.

Ook hier is de eis: veilig en open-source. En daarmee sluit ik QNAP eigenlijk uit. Want de basis van hun firmware is weliswaar Linux, maar daar ligt een (zeer) gesloten ecosysteem bovenop waarvan ik steeds meer de beperkingen ervaar. En mijn router vertelt mij dat de QNAP regelmatig verbinding probeert te maken met ‘buiten’, ook als ik dat helemaal niet wil.

Er komt dus waarschijnlijk een nieuwe server. Een Linux-server, zelf te bouwen. Maar die mag ook alleen binnen mijn eigen netwerkje komen. Ik ga ‘m niet van buiten benaderbaar maken, dat is me beveiligingstechnisch een te groot risico. Ik ben meer moestuinier dan ICT-beveiligingsgoeroe.

De cloudstrategie van Meneer Elders

En zo ontstaat er langzaam maar zeker een beeld…

  1. Agenda en contacten zitten voorlopig nog even in de iCloud van Apple. Misschien gaan ze op termijn over naar Proton.
  2. Wachtwoorden stop ik voorlopig in een gratis Proton-account. Dan kan ik ze op al mijn apparaten (smartphone, tablet en laptop) gebruik. Wellicht ga ik terug naar KeepassXC / Strongbox als zij Protondrive gaan ondersteunen én ProtonDrive een native Linux client heeft.
  3. Mijn mail-inboxen staan bij de hostingprovider van mijn domeinnamen. Dat gaat alleen om de inboxen, die houd ik zo leeg mogelijk.
  4. Alle andere data staat lokaal op mijn laptop. Die synchroniseert met mijn server. Dat is nu nog even de QNAP, maar wordt wellicht binnenkort een eigen Linuxserver. En back-upt ook periodiek op een externe schijf die op een (brand)veilige plek wordt bewaard.
  5. Ik gebruik in elk geval geen enkele andere cloud meer, dus ook niet de Google cloud, de Microsoft cloud, de Amazon cloud, DropBox, of wat dan ook.

Wat een bevalling… Maar het lijkt erop dat we eruit zijn. Nu de rest van de ICT-plannetjes nog.

Is jouw data ook overgeleverd aan ‘de cloud’?

Kerstmis 2024

Meneer Elders wenst iedereen ook dit jaar weer mooie Kerstdagen en een goede jaarwisseling toe! Een jaar geleden heette ik nog Geldnerd, en woonde op een heel andere plek met een heel ander leven! De veranderingen brengen ons alles wat we zochten, dat gun ik iedereen. Het jaar 2024 was weer dynamisch. Ik wens iedereen een stabieler en positiever nieuw jaar toe!

Dank aan iedereen die dit jaar weer meegelezen heeft, eerst bij Geldnerd en sinds april bij Elders Leven, en vooral ook aan de mensen die de moeite namen om een reactie te plaatsen of mij persoonlijk te mailen! Ook na ruim 9 jaar schrijven ben ik niet uitgeschreven en heel veel mensen niet uitgelezen.

Heb jij nog bijzondere plannen voor de feestdagen?

Middagwandeling

  • Berichtcategorie:Leven

Hondje wil niet meer zo ver. Vaak komen we niet verder dan de akkerrand tegenover ons huis. Maar af en toe willen wij zelf wel verder. Nu in de kerstvakantie laten we dus af en toe het Hondje ’s middags uit rond 15.30 uur. En daarna brengen we hem terug naar zijn warme mandje en maken wij, terwijl het nog licht is, een rondje door de buurt. Gewapend met verrekijker en Merlin Bird ID app struinen we een paar kilometer door ons buurtje. We verkennen nieuwe paadjes, want ik ben deze zomer nog nauwelijks van het erf af geweest. En voor het donker zijn we weer thuis.

De afgelopen dagen zagen we elke keer minstens één ree, een enkele keer zelfs twee. Foeragerend aan de bosrand in de avondschemering (en dan wordt de foto een beetje korrelig). Het is hier een heel normale verschijning, op minder dan 100 meter van ons huis.

En ook zagen en hoorden we de geelgors. Een veel voorkomende vogel, maar Vriendin en ik hadden er allebei nog nooit eentje gezien of gehoord. Net als de fazant, scharrelend over een akker. En dagelijks meerdere buizerds, jagend in de lucht of foeragerend in het veld. En ook hangt er regelmatig een torenvalkje vlak naast ons boven het veld, biddend en op zoek naar prooi. Dat leverde deze week een (in mijn ogen) mooie opname op.

En dan thuis een knuffel voor Hondje en voor onszelf warme chocomel met slagroom en een scheutje whisky. Het leven in Elders is zo slecht nog niet….

De foto van de geelgors komt ergens anders vandaan, de ree en de torenvalk zijn eigen opnamen.

Moestuinvoorpret

  • Berichtcategorie:Tuin

Veel mensen denken dat (moes)tuinieren alleen iets is voor het voorjaar en de zomer. Maar niets is minder waar. Zo hebben wij afgelopen week al een hele berg zaad besteld voor de moestuin en de kruidentuin. Met voorbedachten rade, want per 1 januari 2025 geldt voor land- en tuinbouwzaden, pootgoed en opkweek het hoge BTW-tarief van 21 procent. Onze teelt voor 2025 profiteert dus nog van het huidige (lage) tarief.

We hebben lang nagedacht over onze moestuin. Want groenten zijn in Nederland spotgoedkoop. We verbouwen en laten het oogsten door arbeidsmigranten die we uitbuiten met alle problemen die daar bij horen en exporteren er een hoop van. We doen die moestuin en kruidentuin dus niet (alleen maar) om te besparen. Er zijn ook andere doelen. Ik wil weer op zoek naar bittere spruitjes. En naar uien waar je van gaat janken. Want wij Nederlanders zijn watjes, en de groenten in onze supermarkten zijn dat dus ook geworden. Ze zijn met ons mee gegroeid gedegenereerd. En we willen een aantal wat meer bijzondere (en slecht verkrijgbare) groenten en kruiden gaan verbouwen.

De voorpret kan dus nu beginnen. En ik heb nog veel te doen. We willen de moestuin fors uitbreiden, daarvoor moet ik nog een aantal bedden uitgraven en bemesten. Ik moet een aantal structuren voorbereiden waarlangs de klimmers (zoals bonen) kunnen gaan groeien. En zo zijn er nog een miljoenmiljard klusjes. Maar daar kijk ik enorm naar uit.

Wat hebben we zoal besteld?

  • Romanesco bloemkool
  • Broccoli
  • Bolcourgette
  • Gele Courgette
  • Radijs
  • Prei
  • Ui
  • Flespompoen
  • Chioggia biet
  • Radicchio Rosso
  • Spruitjes
  • Rijspeul
  • Stoksnijboon
  • Bosui

Daarnaast hebben we nog een collectie kruidenzaden en eetbare planten besteld.

En verder heb ik de stekken klaarstaan voor onze bessenmuur met bramen, frambozen, en kruisbessen. Nu alleen nog die koude en donkere wintermaanden doorkomen.

Ben jij al bezig met het ontwijken van de hogere BTW de moestuinplanning voor het komende jaar?

Rust vinden

  • Berichtcategorie:Financiën

Deze blogpost schrijf ik aan de eettafel terwijl ik uitkijk over de weilanden en akkers achter Huize Elders. Geen mens te zien. Ook geen auto’s of andere sporen van menselijke ‘beschaving’. Wel vogels. Ze vliegen af en aan op de pinda’s, vetbollen, en vogelpindakaas die we opgehangen hebben. Dat is begrijpelijk, want het is koud en het is winter, de andere voedselbronnen nemen af. Onze inschatting is inmiddels dat we een maandsalaris kwijt gaan zijn aan het bijvoeren van de vogels hier. En dat is prima.

Ik heb het al vaker gezegd. Ik vind hier rust. De stilte, de ruimte, het ontbreken van mensen en de op één of andere manier onvermijdelijk daarbij behorende drukte, het maakt dat ik vanzelf ook rustig wordt. Ik heb nog wel eens de neiging om mee te gaan vibreren met mijn omgeving. Zet me in een omgeving die niet zo heel veel vibreert, en ik vibreer zelf ook een stuk minder. En dat is prima.

Die rust uit zich ook op een andere manier. Minder administratie. Ik houd minder lijstjes bij dan in het verleden. Ik hoef geen eetdagboek meer, geen gezond leven spreadsheet, geen lijst met gelezen en te lezen boeken. Geen lijsten met alle verschillende soorten bier en wijn en whisky die ik gedronken heb en wat ik daar van vond. Zelfs mijn administratie is sterk vereenvoudigd. Alleen nog GnuCash en Portfolio Performance en een eenvoudig financieel dashboard. Ik blijf echt wel op koers, daar heb ik geen 20 spreadsheets en 50 indicatoren meer voor nodig. Het scheelt veel tijd. En het scheelt ook veel denkkracht en zorgen. En dat is prima.

Voor rust probeer ik ook te zorgen in mijn agenda. Werktechnisch lukt dat nog niet helemaal, alhoewel ik goed vasthoud aan mijn vierdaagse werkweek, waarvan één thuiswerkdag. Drie dagen kantoor en vier dagen Elders. En dat is prima.

Ik zie eigenlijk maar één nadeel. Minder inspiratie om te bloggen. Maar ook dat is prima, toch? Ik blijf toch wel schrijven. We zijn inmiddels bezig met de tuinplanning voor 2025. Daar zitten heel wat blogposts in… En dat is prima.

Neem jij voldoende rust?

De bevrijding van Elders

  • Berichtcategorie:Leven

Op het moment dat deze blog verschijnt gebeuren er spannende dingen in Elders. Zojuist om 0500 uur verzamelde een grote groep bewoners zich op de binnenplaats van de boerderij van buurman P. Het draaiboek is al zorgvuldig voorbereid tijdens een aantal clandestiene bijeenkomsten. Iedereen weet wat hem of haar te doen staat.

Een aantal buren heeft hun jachtgeweren bij zich. Eén groep gaat richting het bos om daar de zandpaden te bewaken. Een andere groep vertrekt richting de beek om daar te patrouilleren. Zelf ga ik met buurman P. en een aantal anderen met een graafmachine naar de toegangsweg. De enige toegangsweg tot Elders. Terwijl een aantal bewoners op de uitkijk staat bedient buurman P. professioneel de graafmachine. Hap voor hap graven we de toegangsweg uit. Er ontstaat een brede geul die de sloten aan weerszijden verbindt. Al snel stroomt die geul vol met water. Het uitgegraven asfalt en zand vormt een wal aan onze kant van de geul. We zijn afgesloten van de buitenwereld. Afgesloten van de rest van Nederland. Zelfstandig. Onafhankelijk.

We laten een wachtpost achter bij de wal. En rijden met de graafmachine terug naar de boerderij. Via mijn walkietalkie verzend ik de afgesproken code Echo Echo naar de patrouille langs de beek en naar de wachtposten in het bos.

Vol verwachting staan de bewoners op de binnenplaats van de boerderij. Een binnenplaats die verlicht wordt met fakkels. Ik klim op de graafmachine en haal een vel papier uit mijn binnenzak. Met luide stem roep ik de Volks Republiek Elders Tegen Eng Nederland (V.R.E.T.E.N.) uit. We zijn bevrijd. De Onafhankelijkheids Beweging voor de Elders Republiek (O.B.E.R.) heeft met een succesvolle guerrilla-actie het onmogelijke mogelijk gemaakt.

Achtergrond

Door een speling van de geografie en ruimtelijke planning is Elders een bijzonder plekje in Nederland. Het ligt ingeklemd tussen een aantal geografische barrières. Een beek, een bos, dat soort dingen. En er is dus maar één weg om onze buurtschap in en uit te komen. En dat biedt mogelijkheden.

Schermutselingen

We hadden niet verwacht dat we onze vrijheid zonder slag of stoot terug zouden winnen. Bij het eerste licht ga ik van de boerderij terug naar Huize Elders. Voor deze actie omgedoopt tot Elders Airport. In mijn kantoortje kruip ik achter de laptop en druk op een knop. Vanuit de gecamoufleerde basis in de achtertuin stijgt een verkenningsdrone op. De drone draait een rondje om een goed camerabeeld te krijgen van onze buurtschap. Daarna vertrekt de drone in westelijke richting. Via een zorgvuldig voorgeprogrammeerd traject zal de drone gaan patrouilleren langs de grenzen van onze republiek Elders. Ook een tweede drone stijgt op. Deze nestelt zich op grote hoogte en draait daar langzaam rond. De camera speurt de grenzen af.

Mijn walkietalkie piept. De wachtpost bij de toegangsweg vraagt om luchtsteun. Er is een politiepatrouille gesignaleerd. Met een druk op de knop stijgen er nog drie drones op. Met een bijzondere lading. Ook de patrouilledrone spoedt zich naar de toegangsweg. Op de binnenplaats van de boerderij maakt een derde patrouille zich klaar voor actie en klimt in de Landrover van buurman J. Met brullende motor vertrekt de auto richting de (voormalige) toegangsweg.

Op de camera van mijn drone zie ik twee agentjes voor hun auto staan. Hoofdschuddend staan ze te kijken naar de geul die Elders scheidt van de buitenwereld. Op de wal staat inmiddels een vlaggenmast waaraan fier onze eigen vlag wappert. Vuurrood, met een witte hand met opgestoken middelvinger.

Met de zon achter zich storten de drie drones zich op de agentjes. Die zien ze niet aankomen. Op minder dan 10 meter afstand laten ze hun lading vallen.

Die lading… Tsja…. We zitten hier natuurlijk in landelijk gebied. Buurman L. is veehouder. Als onderdeel van de voorbereidingen op deze actie heeft hij een aantal van zijn koeien op een speciaal dieet gezet. Een dieet dat zorgt voor de dunste, zuurste, meest stinkende drijfmest die je ooit gezien en geroken hebt. Met wasknijpers op onze neus hebben we met deze grondstof een aantal bommen gefabriceerd. Elke aanvalsdrone draagt één van die bommen.

Voltreffers! Twee stinkende agentjes die druipen van de bruine drab. Hun gevloek is tot in mijn kantoortje te horen. Ze rennen naar hun auto, starten de motor en rijden snel weg. Het dichtstbijzijnde politiebureau is 15 kilometer verderop. Ik hoop dat ze hun raampje opendraaien. Links en rechts in de buurtschap gaat gejuich op, want de camerabeelden van de drones werden uiteraard live uitgezonden via EldersTV. We hebben de eerste slag overtuigend gewonnen.

Eng Nederland

Het is uiteraard een grapje. Maar er zijn momenten waarop ik hier van droom. Want laten we wel wezen. Van een kabinet dat van crisisje naar crisisje hobbelt wordt ook niemand vrolijk. De boeren pruimen de BBB niet meer, de PVV’ers vinden het te langzaam gaan, fatsoenlijke VVD’ers (bestaan die nog?) vragen zich af wat ze aan het doen zijn, en de NSC is driftig op zoek naar een dragende onderbouwing van de term ‘fatsoenlijk openbaar bestuur’. En de oppositie… Tsja…. Die staat erbij en praat erover.

En ondanks alle bezuinigingen worden de overheidsfinanciën er niet beter op. Om over de giftige sfeer in de samenleving nog maar te zwijgen. Dus zo’n zelfstandige republiek hier in het paradijselijke Elders, dat lijkt mij soms wel wat.

Een mens mag dromen, toch? Politici doen niet anders!

Kilometervreter…

  • Berichtcategorie:Financiën

Ongeveer een jaar geleden nam ik afscheid van mijn autoloze leven en kocht ik een dinosaurussap verstokend racemonster. Het was een beetje onwennig, en ook wel spannend. Dat laatste vooral omdat de aankoop onderdeel was van De Grote Reis Naar Elders. En na een jaar is het wel eens tijd om te kijken wat dat noodzakelijke kwaad mij kost….

Racemonster en ik maakten afgelopen jaar best veel kilometers samen. Het afgelopen jaar heb ik 22.730 kilometer gereden, ruimschoots de halve planeet rond.

Autogebruik en kosten

Een aantal dagen per week gebruik ik de auto voor mijn woon-werkverkeer. Meestal zijn dat drie dagen per week, ik streef naar twee. Meer thuiswerken. En verder hebben de auto en ik deze zomer en dit najaar elk weekend wel een ritje naar ‘de stort’ gemaakt. Vergezeld van de trouwe aanhanger. En in de eerste maanden van dit jaar reden racemonster en ik ook nog wel eens heen en weer tussen Geldnerd City en Elders. Maar dat was na het eerste kwartaal gelukkig wel afgelopen.

In mijn administratie heb ik een speciale groep grootboekrekeningen ingericht rond mobiliteit. Belastingen, verzekeringen, klein en groot onderhoud, brandstof, elke uitgave komt op z’n eigen grootboekrekening terecht. Ik kan dus tot op de cent nauwkeurig zien wat mijn auto mij gekost heeft.

Brandstof

Al die liters dinosaurussap zijn niet gratis. In Nederland betaal je daar grootse bedragen voor. Waarvan een groot deel naar de overheid gaat, in de vorm van accijnzen en belastingen.

Zelf heb ik het geluk dat ik meestal in het buitenland kan tanken Alwaar het dinosaurussap een stukje goedkoper is. Dat maakt dat ik gemiddeld € 1,745 per liter betaald heb over het afgelopen jaar. Dat scheelt meer dan enkele dubbeltjes per liter ten opzichte van tanken in Nederland.

In totaal heb ik afgelopen jaar 1.226 liter brandstof verstookt in mijn auto. Gemiddeld verbruikt mijn racemonster 1 liter brandstof per 18,295 kilometer. Totale kosten in het eerste jaar € 2.139,90.

Bijdrage aan vernietiging van de planeet

Volgens diverse autovergelijkingssites heeft mijn racemonster een CO2-uitstoot van 105 g/km. Dat betekent dat ik met mijn mobiliteitswensen het afgelopen jaar zo’n 2,2 ton CO2 heb bijgedragen aan de vernietiging van onze planeet. Exclusief de productie van de auto en alles eromheen. Dat is ongeveer hetzelfde als een zonvakantie voor 2 personen naar de Canarische eilanden, lees ik bij Milieu Centraal. Maar ik vlieg niet. Het triggert me wel om eens een keer naar onze totale CO2-footprint te kijken. En ja, een elektrische auto zou met mijn kilometers wel een klein beetje bijdragen….

Belastingen en verzekeringen

Onlangs schreef ik al over het eerste jaar autoverzekering en de kosten daarvan. Totaal € 956,21 in de eerste twaalf maanden. Verzekeren is in Elders een stuk goedkoper dan in Geldnerd City!

De wegenbelasting heeft een vergelijkbare beweging doorgemaakt. Geldnerd City ligt in een provincie met een hoge provinciale opslag (opcenten). Elders is een stukje goedkoper. In totaal betaalde ik de eerste twaalf maanden € 562.

Onderhoud

Racemonster had een grote beurt gehad bij de aankoop. Na 10.000 kilometer heb ik de auto een beurt laten geven bij de dealer hier in Elders. Er zit nog garantie op de auto. Zodra die verlopen is gaat het onderhoud naar de lokale garage. Daarnaast gaat de auto af en toe door een wasstraat heen. Niet te vaak, want dat is hier in het buitengebied vrij zinloos… In totaal heb ik in het eerste jaar € 655 uitgegeven aan het onderhoud.

En vergeet de trekhaak niet. Die heb ik aangeschaft in het derde kwartaal van 2024. En die wordt ieder weekend gebruikt. Ik reken de trekhaak niet mee in de onderhoudskosten. Het is een extraatje. Noodzakelijk voor ons leven buiten. Vind ik. Ik zou niet weten hoe ik anders de hoeveelheden tuinafval, die niet op de composthoop kunnen, weg had gekregen.

Parkeren

Meneer Elders woont op een plek waar geen stoplicht te bekennen is. En waar betaald parkeren niet bestaat. Heel anders dan Geldnerd City. Maar dat verandert zodra ik naar de bewoonde wereld reis. Op mijn kantoordagen staat mijn racemonster in een parkeergarage. Dat krijg ik grotendeels vergoed van mijn werkgever, netto kost mij dit in het afgelopen jaar € 125. Het parkeren in Geldnerd City vóór de verhuizing heeft in totaal € 50 gekost. En dan heb ik ook nog € 10 besteed aan parkeren elders dan in Elders. Totaal dus € 185 in het eerste jaar.

Afschrijving

Een auto wordt elke dag een stukje minder waard. Leeftijd. Kilometers. Nieuwere modellen met meer opties. Het heet afschrijving.

Op basis van kenteken en huidige kilometerstand bekijk ik aan het eind van elk kwartaal de actuele waarde in de ANWB Koerslijst. Ik gebruik de waarde bij ‘Inruilen bij een autobedrijf’. Het verschil tussen de waarde aan het einde van het vorige kwartaal en de huidige dagwaarde wordt als afschrijving geboekt in mijn financiële administratie.

In totaal heb ik de afgelopen twaalf maanden € 4.550 afgeschreven op de waarde van mijn auto.

Prijs per kilometer

De hamvraag. Wat heeft het racemonster mij het afgelopen jaar gekost? In totaal en per kilometer? Je leest het in onderstaande tabel.

Bedragen in €Totaal
Aantal kilometers22.730 km
Afschrijving4.550,00
Brandstof2.139,90
Wegenbelasting562,00
Autoverzekering956,21
Onderhoud655,00
Parkeren185,00
Totaal9.048,11

En dat leidt tot onderstaande kilometerprijs inclusief respectievelijk exclusief afschrijvingen.

Kilometerprijs€ / km
Inclusief afschrijving0,398
Exclusief afschrijving0,198

Auto en financiën

Best wel een bedrag als je het zo op een rijtje zet. Gemiddeld kost mijn racemonster € 755 per maand inclusief de afschrijving, en € 375 per maand exclusief de afschrijving.

In mijn administratie zit verder nog een voorziening voor onderhoud aan mijn auto. Daar heb ik bij de aanschaf van de auto een initiële storting in gedaan en het afgelopen jaar € 150 per maand in gestort. De grote onderhoudsbeurt is daar bijvoorbeeld uit betaald. Momenteel zit er € 2.175 in deze pot. Ik verwacht de komende maanden weer een reguliere onderhoudsbeurt, en mogelijk ook een set nieuwe banden

De toekomst

Voor de korte termijn heb ik geen plannen om de auto te vervangen. Bij een min of meer geplande grotere verbouwing van Huize Elders willen we wel voorzieningen aanleggen voor het opladen van elektrische auto’s.

Uiteindelijk wordt alles elektrisch, verwacht ik nu. Meneer Elders dus ook. Maar ik stippel daar nog geen tijdpad voor uit. De meeste elektrische auto’s zijn duur in de aanschaf, de tweedehands markt is nog klein, het bereik is beperkt, en ik vind ze foeilelijk. Hier geen verwende leaserijder waar de baas meebetaalt. Meneer Elders zit nog in de afwachtstand.

Heb jij een auto? En wat kost die?

Begroting 2025

  • Berichtcategorie:Financiën

De feestelijke door de meeste mensen in hun agenda veel te vol gepropte decembermaand is begonnen. Aftellen naar 2025. En ik heb jullie nog niet eens meegenomen in mijn begroting voor het jaar 2025. Geldnerd zou er schande van spreken. Maar goed, die is er gelukkig niet meer.

Ik gebruik nog steeds de budgetmethode die Geldnerd de afgelopen jaren gebruikt heeft. En toen ik onlangs een update gaf over mijn Financiële Systeem vertelde ik al dat de begroting voor 2025 al bijna klaar was. Die ben ik na onze verhuizing naar Elders gewoon gaan vullen met alle informatie die ik verzamelde. En dat proces gaat nog steeds door. Begroten is eigenlijk een continu-proces. Als er iets verandert kijk ik naar de impact op mijn begroting.

Wat mis ik nog?

Veel is al in beeld, maar nog niet alles. Zoals gebruikelijk is het nog moeilijk in te schatten wat mijn maandelijkse netto-salaris gaat zijn. Op het moment dat ik dit schrijft steggelen de politici nog over het Belastingplan. En zelfs als dat aangenomen wordt waag ik me niet aan een voorspelling. Er lopen ook nog CAO-onderhandelingen namelijk. Ik wacht gewoon af tot de salarisbrief van januari. Tot die tijd reken ik met mijn huidige netto-salaris.

Ook de gemeentelijke lasten heb ik nog niet helemaal scherp. Door jaarlijks bezwaar aan te tekenen hielden de vorige eigenaren de WOZ-waarde kunstmatig laag. Als je dat meer dan drie decennia volhoudt heeft dat echt wel effect. En in het buitengebied waar wij wonen heb je eigenlijk alleen maar unieke woningen. Hier geen straten vol met vergelijkbare rijtjes als referentie. De marktwaarde is dus meer dan gemiddeld een subjectief iets.

Maar nu is er wel een marktwaarde. WIJ zijn de marktwaarde, het bedrag dat wij betaald hebben voor Huize Elders. Het eerste huis in ons straatje dat de afgelopen tien jaar verkocht is. Recent is er nog een huis verkocht, maar die transactie komt te laat voor de WOZ-waardebepaling. Ik ben dus wel een beetje nieuwsgierig wat de gemeente gaat doen met de WOZ-waarde van Huize Elders. Beheerste stijging of grote inhaalslag?

Verder hebben gemeentes last van ravijnen en donkere financiële perspectieven. Ook de gemeente Elders zit op zwart zaad. De onroerendezaakbelasting (OZB) gaat hier dus sowieso met enkele tientallen procenten omhoog, lees ik in ons lokale blaadje. Alle reden dus om de aanslag voor gemeentelijke belastingen en struikroverij vol spanning af te wachten.

Begrotingsbewegingen

Ons leven is onvergelijkbaar anders dan een jaar geleden. Toch is er verbazingwekkend veel hetzelfde gebleven in de begroting. De ontwikkelingen van ons huishoudelijk budget heb je kunnen lezen in mijn eerdere Boodschappenblog. De aflossing van onze hypotheek is iets veranderd, dat kun je lezen in de halfjaarlijkse Hypotheekupdate.

Gas en elektriciteit en internet zijn inmiddels in het nieuwe huis gewoon vaste lasten, net als de verzekeringen. Net als dat dure lieve mormel dat hier naast me ligt te slapen.

Vooralsnog hebben we verbazingwekkend weinig uitgegeven aan het huis en aan de tuin. We denken na over een grotere verbouwing, maar daar nemen we rustig de tijd voor. En in de tuin is het een sport om zoveel mogelijk te hergebruiken en te ruilen. We hebben na de verkoop van Huize Geldnerd een aardig bedrag apart gezet op een gezamenlijke spaarrekening voor uitgaven aan huis en tuin. Maar daar is nog verbazingwekkend weinig van verbruikt.

Betaal jezelf eerst…

Zoals de vaste lezers weten is Betaal Jezelf Eerst één van mijn financiële principes. Mijn salaris wordt altijd uiterlijk op de 22e van de maand betaald. Op de 23e staan er dus vier overboekingen ingepland. De vaste inleg op de beleggingsrekening, de storting op mijn grote bufferrekening voor mijn voorzieningen, en naar de gezamenlijke huishoudrekening gaan de bijdrage aan de aflossing van de hypotheek en de bijdrage aan de maandelijkse huishoudelijke uitgaven.

De maandelijkse aflossing rolt gewoon uit mijn hypotheekspreadsheet. En de bijdrage aan de maandelijkse huishoudelijke uitgaven wordt automatisch berekend in mijn begrotingsspreadsheet. Dat gaat naar rato van ons netto maandelijks inkomen.

Mijn inleg in de beleggingen is ooit gestart met € 1.000 per maand. Op basis van de jaarlijkse inflatie is die de afgelopen 8 jaar in stapjes van € 100 verhoogd naar € 1.300 (sinds december 2022). De inflatie over de afgelopen twaalf maanden is maar liefst 4,0 procent, lees ik bij het CBS. In ieder geval één indicator waarmee we nog het hoogste scoren in Europa, al weet ik niet of we er blij mee moeten zijn. Toch heb ik besloten om mijn maandelijkse inleg te verhogen naar € 1.400. Gewoon omdat het kan.

De stand van en maandelijkse inleg in de voorzieningen zal ik in een aparte blogpost behandelen. In elk geval is al wel duidelijk dat mijn maandelijkse reservering voor de zorgverzekering fors omhoog gaat. Daar staat tegenover dat ik niet meer apart reserveer voor het onderhoud van de eigen woning. Dat doen we nu middels een maandelijkse inleg op de gezamenlijke spaarrekening.

Het jaar 2025 zou financieel rustiger moeten worden dan (in elk geval de eerste helft van) 2024. Geen verhuizingen en tijdelijke huisvestingen en zo gepland. Maar het leven kan altijd onverwachte dingen op je pad gooien natuurlijk…

Ben jij al bezig met jouw begroting voor 2025?

In een panel

Graag had ik jullie verteld over de FIRE Meetup op 1 februari 2025 die Mejuffouw Hoefnix en CheesyFinance organiseren. Waar zowel Geldnerd als Meneer Elders in een discussie panel zullen zitten en bevraagd kunnen worden. En je weet, die twee zijn het zelden met elkaar eens, dat wordt vuurwerk. Er komen nog meer gasten, maar dat lees je vast en zeker elders. Niet hier.

En ik zou jullie van harte aangemoedigd hebben om een kaartje te kopen. Maar dat laatste hoeft al niet meer. Want de bijeenkomst was in recordtijd uitverkocht. Dus werd er snel een extra dag gereserveerd. Zondag 2 februari 2025. En ook die was zo uitverkocht.

Maar goed. Daar hoef ik dus niet meer over te vertellen. Want die zijn al uitverkocht. Maar ik zit dus in een panel. Om vragen te beantwoorden. Alles wat je ooit had willen vragen aan Geldnerd of aan Meneer Elders. En om in discussie te gaan.

Het organisatiecomité denkt inmiddels na over Ahoy. Of de Jaarbeurs Utrecht. Want de ZIGGO Dome in Amsterdam, dat vindt Meneer Elders echt te ver weg…

Ben jij een van de uitverkorenen die er bij gaat zijn in februari?

Keuze zorgverzekering 2025

  • Berichtcategorie:Financiën

Het kabinet sprak op Prinsjesdag de verwachting uit dat de premie voor de basisverzekering tegen ziektekosten volgend jaar gemiddeld € 10 euro per maand meer zou kosten dan dit jaar. Alleen gaan zij daar niet over, dus ik neem die verwachting altijd maar voor kennisgeving aan. De verzekeraars stellen de uiteindelijke premies vast. En dat moesten ze ons, arme machteloze klanten premiebetalers, uiterlijk 12 november laten weten.

Net zoals elk jaar was DSW de eerste die de premie bekend maakte. Die bleef ongeveer in lijn met de verwachting van het kabinet. Maar net als vorig jaar zei DSW dat wat hen betreft het einde van dit zorgstelsel echt wel in zicht is. Niet dat ik enige actie zie of verwacht vanuit Den Haag…

Mijn keuzes één jaar geleden

Zoals elk jaar neem ik jullie mee in de keuzes die ik te maken heb in mijn zorgverzekering voor komend jaar. Vorig jaar bleef ik wederom bij AnderZorg, ondanks een stevige premiestijging. Ik hield ook mijn maximaal verhoogde eigen risico van € 885 en betaalde de premie in één keer vooruit om nog een beetje extra korting mee te pikken. En nam wederom geen enkele aanvullende verzekering. Daarmee kwam mijn totale netto jaarpremie voor 2024 op € 1.470,12 (2023: € 1.363,20). Ik verhoogde de maandelijkse inleg in mijn potje voor de zorgverzekering naar € 130 per maand (2023: € 120) om voldoende geld te sparen om eind 2024 ook weer mijn premie te kunnen betalen

Mijn gezondheid in 2024

Tot op dit moment is 2024 een relatief rustig jaar voor mijn gezondheid. Ik gebruik dagelijks medicijnen voor mijn longen, maar verder heb ik nauwelijks kwalen en kwaaltjes gehad. Een paar keer dit jaar ben ik voor controle van mijn longen naar het ziekenhuis geweest. Het complete verhoogde eigen risico van € 885 heb ik met de medicijnen en de ziekenhuisbezoekjes wel opgebruikt. Sterker nog. Volgens de website van AnderZorg heb ik meer zorg verbruikt dan de door mij betaalde premie en het (verhoogde) eigen risico bij elkaar. Ik ben, met andere woorden, een verliesgevende klant voor ze. Een kostenpost. Gelukkig is Vriendin ook bij ze verzekerd. En die gebruikt helemaal geen zorg. Verdienen ze toch nog iets aan ons huishouden.

Mijn tandarts en mondhygiënist laat ik (zoals gebruikelijk) buiten beschouwing. Daar krijg ik niets voor vergoed. In 2024 gaf ik, net als in 2023, ongeveer € 400 uit. Ik ga twee keer per jaar voor een controle. En vier keer per jaar naar de mondhygiënist. Over de achtergronden van dit trouwe bezoek heb ik in het verleden genoeg geschreven.

Het aanbod van AnderZorg

Op 12 november ontving ik geen nieuw aanbod van AnderZorg in mijn mail. Toen ik in de ochtend van 13 november dan maar in de online omgeving keek, zag ik daar wel een nieuwe polis voor 2025 staan. ‘Zogenaamd’ afgegeven op 26 oktober en verstuurd op 28 oktober. Maar waar ik van iedere rekening en andere correspondentie keurig een berichtje kreeg, is dat bij deze nieuwe polis niet gebeurd. En bij Vriendin ook niet. Genoeg om achterdochtig te worden….

De reguliere jaarpremie stijgt van € 1.695 in 2024 naar € 1.827 in 2025, dat is een stijging van 7,8 procent. De korting als ik het eigen risico maximaal verhoog van € 385 per jaar naar € 885 per jaar blijft dit keer hetzelfde. Voor 2025 levert dat nog steeds € 210 aan korting op. De jaarpremie in één keer vooruit betalen levert verder nog 1,002 procent aan korting op. Blijft er over een jaarpremie van € 1.600,80. En dat is toch weer 8,7 procent meer dan de totale netto premie voor het afgelopen jaar. Ruim een tientje per maand erbij. Tweeëneenhalf keer de inflatie over de afgelopen 12 maanden.

Zorgpremie 2025

In onderstaand overzicht zie je de zorgpremies die ik de afgelopen jaren betaalde. Daar heb ik het premie-aanbod voor 2025 nu aan toegevoegd.

Alle bedragen in euro (€)202020212022202320242025
VerzekeraarCZAnderZorgAnderZorgAnderZorgAnderZorgAnderZorg
Premie Basisverzekering (€ / jaar)1.451,401.392,001.431,001.617,001.695,001.827,00
Korting bij maximaal eigen risico-/- 210,00-/- 300,00-/- 264,00-/- 240,00-/- 210,00-/- 210,00
Korting bij jaarbetaling-/- 23,38-/- 21,84-/- 11,64-/- 13,80-/- 14,88-/-16,20
Netto premie (€ / jaar)1.145,421.070,161.155,361.363,201.470,121.600,80
Verandering t.o.v. voorgaand jaar-/-6,6%+8,0%+18,0%+7,8%+8,9%

Zorgverzekeringen worden inderdaad steeds duurder. En ook wel met iets meer dan de inflatie. Dat zie je ook als ik de jaarlijkse premie die ik betaald heb voor de jaren 2016 tot en met 2023 in een grafiekje naast elkaar zet, en ook het premievoorstel voor 2025 erbij. Ik bedoel maar. € 1.800 is ruim een half modaal maandsalaris. De premie voor één persoon.

Ik snap het allemaal wel. We worden ouder. Hebben meer zorg nodig. En salarissen en andere zorgkosten stijgen ook gewoon. Maar een premie tussen de € 1.750 en € 2.000 per persoon per jaar is echt wel heel veel geld. Zelfs als je de maximale zorgtoeslag krijgt. Dus DSW heeft wel een beetje gelijk als ze het hebben over de grenzen van de houdbaarheid van dit systeem.

Ik heb dan weer iets minder begrip voor deze grootverdienende wereldvreemde mevrouw die de stijging van de zorgpremie relativeert en daar ook weer héél snel op terugkwam na wat publicitaire tegenwind. Ik kan al jaren heel goed zonder Netflix, maar mag niet zonder verplichte zorgverzekering. Het soort bestuurdersarrogantie waar deze mevrouw in Den Haag nog best ver mee zou kunnen komen. Hopelijk niet…

Keuzes en overwegingen

Ook in 2024 heb ik mijn volledige eigen risico opgebruikt, net als in 2023. En de kans dat ik in 2025 ineens miraculeus geen medicijnen en regelmatige controles meer nodig heb schat ik laag in. En mijn longarts ook, bleek deze week bij de controle in het ziekenhuis.

Het verhogen van mijn eigen risico leverde mij jaarlijks ruim € 200 aan premievoordeel op, maar dat is niet zo zinvol als je vervolgens die € 500 verhoogd eigen risico gewoon helemaal moet bijbetalen. Dat gaan we dus anders doen. Met pijn in het hart (en dat is voor zover mij bekend geen gevolg van een medische conditie). Gewoon het standaard eigen risico van € 385 voor mij in 2025.

Ik heb nog overwogen om een tandartsverzekering te nemen. Maar één blik op de premies en op de beperkende voorwaarden voor deze aanvullende verzekeringen heeft mij weer voor een aantal jaren genezen van die gedachte. Dat is echt geen aantrekkelijke propositie….

Vergelijkingen

In de week na ‘ontvangst’ van het aanbod van AnderZorg heb ik rustig afgewacht tot de verschillende vergelijkingssites hun databases gevuld hadden. Mijn uitgangspunten zijn dit jaar op één punt anders dan in de afgelopen jaren:

  1. Ik wil nog steeds alleen een basisverzekering.
  2. Hierbij neem ik het normale eigen risico van € 385 per jaar, dat is dus een ander uitgangspunt dan afgelopen jaren.
  3. De jaarpremie betaal ik in één keer vóór 31 december 2024, en ik wil dat mij dit een korting oplevert.
  4. De klanttevredenheid moet ruim voldoende tot goed zijn.
  5. Ik wil graag enige vrijheid in zorgkeuze. Liefst dus een combinatiepolis, en geen naturapolis. Maar het prijsverschil mag ook weer niet te groot worden…
  6. Ik wil een ruim aanbod aan zorgverleners. Liefst dus het budgetmerk van een van de grote verzekeraars CZ, VGZ, of MENZIS.

Ook dit jaar ben ik gaan vergelijken bij Poliswijzer, bij Independer en bij de Consumentenbond. Ook heb ik weer de discussies op het Tweakers-forum gevolgd (want nerds die met geld bezig zijn hebben altijd gelijk, toch…? 😉 ). En ja, het kan nog steeds goedkoper. Maar wil ik dat ook?

De aller-aller-goedkoopste verzekering die ik tegenkom is een combinatiepolis. VinkVink (van Menzis, waar AnderZorg ook bij hoort). Ruim een tientje per maand goedkoper. Blijkbaar wordt AnderZorg langzaamaan opgeschoven naar een hoger marktsegment, en zijn ze daaronder gewoon een nieuw budgetmerk begonnen. Met een scherpe prijs om klanten te trekken? Maar de klantenreviews zijn gemengd, en dat houdt mij toch wel tegen.

Ook kwam ik a.s.r. tegen in het rijtje. Dit jaar de keuze van Financieel Onafhankelijk Blog. Alleen ben ik een stuk duurder uit dan de immer tot het laatste dubbeltje optimaliserende Mr. FOB. Want ik wil mij dat hoge eigen risico niet meer permitteren.

Daarna volgt er een heel rijtje naturapolissen. En dan volgt AnderZorg als (op VinkVink na) de goedkoopste combinatiepolis. Het kan dus goedkoper dan AnderZorg. Maar ik ben nog niet bereid om die concessies te doen.

Ik blijf dus nog een jaartje bij AnderZorg. Maar met één wijziging. Ik verlaag mijn Eigen Risico van € 885 naar € 385 (het wettelijk minimum). Mijn jaarpremie (na aftrek van de korting omdat ik dit in één keer betaal) wordt dan € 1.808,76. Au…

Reserveren voor mijn zorgkosten

Zoals jullie weten heb ik in mijn administratie twee potjes die te maken hebben met zorgkosten. Die zal ik ook in 2025 blijven gebruiken. Eind december betaal ik de zorgpremie voor 2025 in één keer vooruit. Dat scheelt me een beetje belasting in Box 3 en levert me een kleine korting van 1,0 procent op. Ik gebruik hiervoor de inhoud van het potje Zorgpremie.

In het potje Zorgverzekering zit per eind november € 1.420. Ik heb gedurende 2024 maandelijks € 130 gestort om dit in één keer vooruit te kunnen betalen, en begin dit jaar was er nog € 10 tekort van vorig jaar. Tot en met 2022 was € 100 per maand voldoende, maar per 1 januari 2023 had ik die maandelijkse inleg al verhoogd naar € 120. Met de nog komende storting van december zit er eind 2024 € 1.550 in het potje. Dat is niet genoeg om de premie voor 2025 te betalen.

Gelukkig heb ik ook nog een potje voor Eigen Risico / Eigen Bijdragen. Daar zit eind december € 1.180 in. Ik boek dus € 260 uit dit potje over naar de voorziening Zorgverzekering. Daarmee kan ik de premie voor 2025 vooruit betalen. Het potje Zorgverzekering begint dus 1 januari 2025 met een saldo van € 0 (nul). En het potje Eigen Risico / Eigen Bijdragen begint met een saldo van € 920.

Ik heb besloten de reservering voor 2025 te verhogen naar € 160 per maand. Die neem ik op in mijn begroting voor het komende jaar. Dan zal er eind 2025 € 1.920 in de pot zitten. Of dat genoeg zal zijn? Ik denk het wederom niet We gaan het zien. De maandelijkse inleg in het potje voor Eigen Risico / Eigen Bijdragen (niet gedekt door de basisverzekering) gaat weer terug van € 75 per maand naar € 50 per maand. Dat vind ik genoeg, zeker nu ik een lager eigen risico neem. Maar de totale stijging van mijn reserveringen voor zorgkosten vind ik wel schokkend.

Welke keuzes maak jij voor jouw zorgverzekering?