Het duurde dit jaar even voordat de zomer een beetje op gang kwam. En ook nu lijkt het bij vlagen meer op de moessontijd. Dat hebben we ook gezien in de insectenpopulatie. Weinig vlinders, terwijl we toch veel planten en bloemen in de tuin hebben waar ze graag op vliegen.
Maar de laatste weken zien we wat meer verscheidenheid in soorten in onze tuin. En onlangs op een mooie zomeravond streken er tegelijkertijd twee vlinders neer op onze picknicktafel om even uit te rusten in het licht van de avondzon. Ik ben geen kenner, maar volgens mij ging het om een Gehakkelde Aurelia en om een Dagpauwoog. Beide vrij algemeen voorkomende soorten, maar hier iets minder schaars dan in Geldnerd City.
DagpauwoogGehakkelde Aurelia
Overigens hadden we eerder deze week ook onze eerste ontmoeting met een ree, terwijl wij Hondje uitlieten in de avondschemering. Die ging er uiteraard snel vandoor, stak de akker over en verdween in het bos. Geen foto’s dus, die houden jullie tegoed!
We hebben een grote tuin, die door de vorige bewoners over een periode van ruim 30 jaar opgebouwd is. En dan sluipt er wel eens een foutje in. Eén van de foutjes hier heet bamboe. Veel mensen houden ervan. Wij niet. Maar we hebben wel twee ‘bamboe kolonies’ in onze tuin staan.
Bamboe woekert enorm. Daarom wordt het vaak in potten of omringd door wortelscherm gebruikt. Maar het is lastig in toom te houden. Het heeft maar één kansje nodig om een wortelstok naar buiten te krijgen en de grote expansie is begonnen. En die kans heeft het bamboe in onze tuin duidelijk gehad. En gegrepen. Tot bijna tien meter van de harde kern vinden we nieuwe scheuten die hun kop boven de grond uitsteken. En daarna in razend tempo de lucht inschieten.
Wij willen zoveel mogelijk terug naar authentieke lokale beplanting. Zo min mogelijk exoten. Bamboe past daar wat mij betreft niet in. Ook al zijn de stokken wel handig in de moestuin natuurlijk. Maar het voordeel van die staken weegt voor ons niet op tegen het ongemak van de woekerende bamboe.
Tijd voor actie dus!
Onderzoek
Zoals wel vaker begint actie met gedegen onderzoek. Op internet kom je veel adviezen tegen voor het verwijderen van bamboe. Veel van die adviezen hebben het over chemische bestrijdingsmiddelen, maar dat vinden we hier in Elders onbespreekbaar.
Ten eerste, begin met het radicaal kortwieken van de bamboe. Zaag, snoei, knip, snijd, de plant boven de grond zo ver mogelijk weg.
Zonder nu de gekortwiekte bamboe die je wilt verwijderen af met een spade en snijd de worteltakken door. Werk van buiten naar binnen en graaf de bamboe stukje voor stukje uit de grond.
Houd er rekening mee dat het zelfs weken kan duren voor je de hele plant eruit hebt. Graaf diep genoeg, zodat je ook de diepste wortels te pakken krijgt.
Uiteindelijk moet elke worteltak en uitloper de grond uit zijn. Ga zorgvuldig te werk: als je een klein stukje wortel laat zitten, groeit die gemakkelijk weer aan. Soms al na twee dagen!
De Eerste Slag Om Elders
Ik was dus voorbereid. Tot de tanden gewapend. In de inventaris die wij overgenomen hebben met het huis bevindt zich allerlei tuingereedschap.
En ik had het nodig. De oorspronkelijke kern bamboe (codenaam Bamboe One) had een monsterverbond gesloten met een uit de kluiten gewassen varen. Voor de kenners: taai, dicht wortelstelsel. Met snoeischaar en takkenknipper ging ik het bos te lijf. Een spade werd ingezet. En uiteindelijk was er een pikhouweel nodig om de wortelstelsels onder bedwang te krijgen.
Guerilla-oorlog
Een slag gewonnen dus. De vijand geraakt in de kern. Die zat. Die was raak.
Maar in mijn hart wist ik dat dit niet voort kon duren. En dat klopt. Drie dagen later stak het eerste bamboestaakje z’n kopje alweer omhoog op de positie van de legergroep Bamboe One.
De eerste guerrilla oorlog werd vervolgens uitgevochten met Bamboe Groep Grasland. Over een lengte van bijna tien meter werd hun tunnelnetwerk (codenaam Wortelstok) uitgegraven. Op zeker tien plekken leidde dat tot felle gevechten met gevechtseenheden (codenaam Bamboestaak Alpha tot en met Kilo).
Stuk voor stuk werden die eenheden verslagen door de speciale Eenheden van Elders, geholpen door commando-eenheid Hondje.
Hondje trekt dapper ten strijde…
Helaas constateerde ik nog geen dag later dat sommige eenheden van de Groep Grasland aan mijn aandacht ontsnapt waren. Maar hun tijd komt ook nog…
Vriendin heeft afgelopen weekend ook al slag geleverd met Groep West, die zich bevond in het perk ten westen van de oorspronkelijke legergroep. Daar is vooralsnog geen spoor van de vijand meer te bekennen.
We kennen nu nog de positie van de vijandelijke eenheden van Groep Zuid. Ten zuiden van de oorspronkelijke legergroep Bamboe One. Maar die is lastig. Die heeft zich verscholen tussen de struiken en daar verbondjes gesloten met de BBB (boompjes boompjes beweging) en de PVV (partij voor varens en vrijheid). Dat zijn vervelende combinaties en maakt dat deze bamboe-eenheden moeilijk te bestrijden zijn.
Maar één ding is zeker! Wij zullen zegevieren. Zonder gif en zonder twijfel!
Nu de eerste verf- en klusdampen optrekken werpen we ook weer eens een blik op het oerwoud dat onze tuin is. Mijn eerste blik werd daarbij getrokken naar de moestuin. Meer specifiek de kas, want buiten de kas gebeurt weinig ongemerkt nog best wel wat. Het is al een aantal weken geleden dat ik jullie meegenomen heb, maar hier gaan we weer…
Onze kersenbomen hebben een zware aanval van zwarte luis te doorstaan. Wij willen zeker niet chemisch gaan bestrijden, en ook spiritus of groene zeep vind ik niet meteen een goed idee. Het vruchtseizoen is toch al voorbij voor ze. Iemand tips?
Ik kijk elke week wel een paar keer glimlachend naar onze grote druif. Die hangt vol met trossen. We hebben al enigszins uitgedund, maar hopen wel dat deze trossen het allemaal volhouden. En dat er de komende twee maanden iets meer zon komt…
Ik heb de tomatenplanten ook eens even fors uitgedund. In de weken voordat we de sleutel kregen kwam ik hier maar eens per week. Dat is te weinig, merk ik nu. In het groeiseizoen moet ik ze minimaal om de andere dag dieven. Inmiddels zijn ze allemaal afgetopt en zijn de lege scheuten verwijderd. Ik hoop dat de energie nu maximaal in de vruchten gaat zitten. Er zijn veel ’tomaatjes in wording’ te vinden.
En afgelopen weekend heb ik zelfs de eerste echte tomaatjes kunnen oogsten!
Ook de paprika’s zien er veelbelovend uit. Diverse grote vruchten aan elke plant.
Maar het meest onder de indruk ben ik van mijn peperplant. Meer dan twintig grote pepers tel ik inmiddels. Nu nog rood worden, jongens!
En afgelopen weekend heb ik ook nog sla voorgezaaid. In een kweekbak in de kas. Hopelijk kan ik ze behoeden voor slakken en vogels, en kunnen we deze zomer nog sla uit eigen moestuin eten.
Over die slakken…. Vrijwel iedere ochtend loop ik een rondje door de tuin. En raap elke slak op die ik kan vinden. Ze gaan in een poepzakje van Hondje en linea recta de diepvries in. Op diverse plekken heb ik gelezen dat dat de meest humane manier is om ze te doden. Het zakje van de dag ervoor haal ik uit de diepvries en gaat de kliko in. Gemiddeld rapen we veertig tot zestig slakken op een ochtend. Stug volhouden maar…
Niet alles is beter in Elders. Over sommige dingen verbaas ik mij. Zo lijken veel inwoners van Elders verslaafd aan hagen en heggen. Van de hogere en pompeuzere soort, en niet zelden in allerlei vormen geknipt en geschoren. Ik zag het in de tuinen van een aantal huizen die we bezichtigd hebben. Om de tuin heen, maar ook binnen de tuin. Bedoeld om hoekjes te creëren of doorkijk te voorkomen. Ook in en om de tuin van ons Huize Elders hebben we veel heggen en hagen.
Gemengde gevoelens
Meneer Elders heeft gemengde gevoelens over dit verschijnsel. Positief is dat ze veel schuil- en nestelplaatsen bieden voor vogeltjes. De heggenmussen vliegen af en aan. Ook positief is dat het in elk geval geen lelijke houten of kunststof schuttingen zijn, die tegenwoordig rondom 90% van de postzegeltuintjes in Nederland lijken te staan.
Daar staat tegenover dat de gemiddelde heg ‘iets’ meer onderhoud vergt dan de gemiddelde bouwmarktschutting. Bij het tuingereedschap dat we hebben overgenomen van de vorige bewoners bevindt zich een uitgebreide collectie heggenscharen. Begrijpelijk, want we hebben letterlijk tientallen meters aan heg, en ook nog een enorme woekerende klimop over een pergola.
Een deel van de heggen en haagjes bestaat (bestond) uit de welbekende buxus familie. Die afgelopen jaar vakkundig is kaalgevreten door de rupsen van de buxusmot, net zoals vrijwel elke buxus in Nederland. De haag is zo ongeveer tot de grond toe teruggesnoeid in de hoop dat de struikjes herstellen. We zullen zien.
Maar mijn belangrijkste aarzeling bij al die heggen en hagen is een andere. Ze worden vaak hoog en breed. Dat is een keuze van de eigenaar, maar het is wel wat ik uiteindelijk vaak zie gebeuren. Je kunt er niet meer overheen kijken en ook niet meer doorheen kijken. En dan zit je dus in je eigen groene kooi. Je denkraam wordt vanzelf begrensd. Het is nog net geen betonnen luchtplaats van een gevangenis, een gevoel dat ik ook vaak krijg bij betegelde tuintjes met een hoge schutting eromheen. Maar het effect is hetzelfde. Een huis met gesloten rolluiken. Je wereld wordt naar binnen gekeerd. En dat is nou net niet mijn bedoeling…
Wat gaan we doen?
We gaan geen overhaaste dingen doen. Maar we gaan we kritisch kijken naar al die heggen en haagjes. Er staat bijvoorbeeld een relatief recent geplante taxushaag rond de moestuin. Maar die moestuin wil ik fors uit gaan breiden. Die haag moet dus verplaatst of verwijderd. Ook staat er een aantal hagen rond diverse borders. Daarbij vragen we ons serieus af waarom? En de woekerende klimop staat serieus in de weg bij de geplande eerste fase uitbreiding van de moestuin.
De kans is dus aanwezig dat er de komende jaren iets minder haag en heg in onze tuin overblijft. Maar we willen wel meer dan voldoende haag en heg overhouden voor al die vogeltjes. Want we hebben weliswaar tientallen nestkastjes rond Huize Elders, maar er moet natuurlijk geen woningnood ontstaan voor onze gevederde vrienden.
De namen haag of heg worden overigens vaak door elkaar gebruikt. In principe hebben ze dezelfde betekenis, namelijk een omheining van struiken.
Roodborstje, oftewel Erithacus rubecula. In zijn snavel een insect dat ‘ie net gevangen heeft. Vermoedelijk heeft het dier een nestje in de heg op de achtergrond. Maar daar stoor ik ze uiteraard niet.
Alles vliegt de grond uit in mijn moestuin. Of in elk geval in de kas, want de zaaisels had ik de afgelopen weken al opgegeven. Hierbij het verslag van de afgelopen week.
Vorige week meldde ik de eerste pepertjes aan de peperplant. Deze week kan ik tomaten melden. Veel tomaten. En er zit ook nog de nodige bloesem in de tomatenplanten, dus we kunnen (als alles goed gaat) nog veel meer verwachten.
Verder ook de eerste mini-paprikaatjes aan de paprikaplanten.
En ook een paar updates over het fruit. Ik meldde eerder al dat de perenboom veel jonge vruchten verloren had in de harde regenbuien van de afgelopen maand. Maar er blijft nog genoeg voor ons over.
En de druif hangt ontzettend vol met trossen. De huidige bewoners van Huize Elders hebben pas zeer onlangs het laatste sap van vorig jaar gebruikt. Zowel de peer als de druif staan, in leivorm gesnoeid, tegen de muur van het huis die op het zuiden gericht is. Is er zon, dan krijgen ze ‘m….
Meneer Elders is niet alleen maar dol op spreadsheets en cijfertjes. Ook planten en dieren staan hoog op het lijstje van dingen waar ik van kan genieten. Die liefde is één van de redenen om de ‘grote stad’ de rug toe te keren en ons in Elders te vestigen. Ik ben dit blog ook begonnen om jullie mee te nemen in alles wat we in Elders om ons heen zien gebeuren. En vandaag heb ik iets dat ik vermeldenswaardig vind.
We wonen nog niet in ons definitieve huisje in Elders, momenteel bivakkeren we nog in Tijdelijk Elders. Dat ligt een kilometer of 10 ten westen van Elders. Hier in Tijdelijk kijken we uit op een vennetje. De afgelopen periode hebben we daar van nabij de verrichtingen kunnen volgen van een koppel meerkoeten. Er werd druk gebouwd aan een nest midden op het ven. Elke andere watervogel die zich in de plas durfde te wagen werd met veel geweld verjaagd door een van de meerkoeten. Zonder onderscheid: andere meerkoeten, eenden, zelfs zwanen waren hun leven hier niet veilig.
Vervolgens werd er met veel geduld op het nest gezeten. Wekenlang, in weer en wind. En twee weken geleden kwamen ze uit het ei. Drie pluizige meerkoetkuikens. Drie is niet veel, meestal leggen ze meer eieren.
De afgelopen weken stonden we dagelijks te turen hoe het ging met het prille gezin. In Geldnerd City zagen we ook vaak nesten, maar dan zag je door de weken heen de kuikens één voor één ten prooi vallen aan de gevaren van de grote stad. Hier in Tijdelijk gaat het vooralsnog goed. We zijn vooral bezorgd over één van de kuikens, die beduidend kleiner is dan de andere twee. Maar ook die zwemt en dribbelt nog steeds moedig achter de anderen aan.
En dit weekend stond het jonge gezinnetje ineens op het grasveld voor ons huisje, druk op zoek naar voedsel. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om een foto te maken. Ik ben overigens een vrij waardeloze fotograaf en heb hier in Tijdelijk Elders alleen maar de beschikking over de camera van mijn smartphone. Hopelijk kan ik jullie de komende jaren met betere foto’s van meer moois voorzien.
Papa en mama meerkoet rechts, en links de drie kuikens. De middelste is beduidend kleiner…
Het voorjaar was nat, en het voorjaar was warm. De zon zagen we in Elders wat minder. En dat heeft z’n impact op de moestuinen. En zeker ook op beginnende prutsers zoals Meneer Elders.
De naaktslakkenplaag heeft inmiddels zelfs de journaals gehaald. Ook in de tuin bij Huize Elders houden ze huis. Daar kunnen we nu nog weinig aan doen, het duurt nog even voor we er wonen en dagelijks aan de slag kunnen moeten. Emotioneel bereiden we ons erop voor dat we volgend jaar in het voorjaar elke dag een half uurtje naaktslakken gaan rapen. We zijn er nog niet uit wat we vervolgens doen. In de diepvries en 24 uur later op de composthoop? Of 500 meter verderop in het bos loslaten? Sowieso gaan we actief investeren in het werven van natuurlijke vijanden van de naaktslak. Zo gaat de tuin zeker een stuk egelvriendelijker worden dan ‘ie nu is.
Mijn zaaisels in de bakken heb ik maar opgegeven. Ten prooi gevallen aan de vogels. Wat ik ervan leer is dat ik volgend jaar echt moet voorzaaien in de kas, en de plantjes pas naar buiten moet verplaatsen als ze wat groter en sterker zijn. En een (vogelvriendelijke) vorm van afscherming zou ook geen overbodige luxe zijn. Voor dit jaar gun ik het ze maar. Inclusief de aardbeien die momenteel in hoog tempo rijpen en verorberd worden door het dierenleven. Want de natuur is al hard genoeg. Achter mijn kas vond ik het opgevreten karkas van een klein vogeltje. Hoogstwaarschijnlijk ten prooi gevallen aan de torenvalk of de buizerd die ik hier bij vrijwel elk bezoek zie. Een foto zal ik jullie besparen.
Beter nieuws is er gelukkig uit de kas. De tomatenplanten groeien met tientallen centimeters per week, en hebben veel bloempjes. Ik dief ze zorgvuldig en heb ze ook getikt voor de bestuiving. Binnenkort ga ik ze ook toppen, zodat de energie naar de vruchten gaat. Ik reken erop dat we deze zomer in elk geval tomaten uit eigen tuin zullen eten.
Ook in de paprikaplanten zitten nu bloempjes. Ze groeien nog wat minder hard dan de tomaten, maar ik vind ze fascinerend om naar te kijken. En het brengt ook jeugdherinneringen terug. Als tiener heeft Meneer Elders een aantal jaren bij een tuinder gewerkt voor een extra zakcentje, en een aantal jaren was dat in de paprikateelt.
De eerste pepertjes!
Mijn peperplant vind ik overigens de dapperste van allemaal. Daar zijn de afgelopen week de eerste pepertjes verschenen. Ik maakte een vreugdedansje door mijn kas toen ik dat zag.
Verder is er nog nieuws van het fruitbomenfront. De heftige regenval van de afgelopen weken heeft de peer in elk geval geen goed gedaan. Naar schatting de helft van de jonge peren is er afgeregend en ligt op de grond. Voer voor de vogels en de insecten. Verder is de druif gesnoeid. De huidige bewoners doen dat altijd in januari en eind mei/begin juni. De wilde scheuten gaan er dan uit zodat de energie van de plant naar echte groei en bloei gaat. Ik heb deze nobele taak dus ook maar op onze jaarkalender gezet.
Toen ik dit bericht begon te typen dacht ik dat er niet veel te vertellen was. Maar dat valt dus heel erg mee. Een moestuin in het voorjaar, daar gebeurt elke dag een heleboel. En ik merk dat ik er heel blij en rustig van word, elke keer als ik er bezig ben. Dat is goed nieuws, want het is een van de belangrijkste doelstellingen van onze stap naar het leven in Elders.
Wordt het een vaste (wekelijkse) rubriek, in elk geval tussen februari en oktober? Dat weet ik nog niet. Maar (on)regelmatig ga ik jullie natuurlijk wel meenemen in alles wat er gebeurt op dat stukje grond dat wij moestuin noemen.
Het weer
Het voorjaar wilde de afgelopen weken nog niet zo vlotten. Redelijk wat regen. Dus water geven hoefde alleen in de kas, en de regentonnen zijn goed gevuld. Gelukkig was het in het Hemelvaartsweekend beter weer met meer zon, maar daarna werd het weer wisselvallig.
Uiteindelijk wil ik in Elders een weerstation installeren, ik denk aan zoiets. En daar ook liefst de irrigatie mee aan gaan sturen. Dan zou ik jullie (en mijzelf!) kunnen gaan voorzien van klimaatinformatie uit Elders! Maar dat is een lange-lange-termijn plan.
Wat heb ik gedaan?
In de kas staan inmiddels zes tomatenplanten (geplant in twee lichtingen), twee paprikaplanten, en een rode peper. De eerste lichting is gegroeid als kool. Ze hebben de afgelopen weken elke paar dagen voldoende water gehad. Er zitten al de nodige bloemen in de tomatenplantjes, die heb ik getikt. Ook dief ik ze elke keer als ik er ben.
Ook heb ik in de bakken nog koolrabi en pastinaak gezaaid. Maar er komt vooralsnog weinig van op, ook niet van de eerder gezaaide wortels. Ik vrees dat de vele vogeltjes er een smakelijk hapje aan hebben. We hebben momenteel minimaal drie nestkastjes met jongen rond het huis, twee pimpelmezen en een roodborstje. Het is ze gegund. Volgend jaar ga ik wel aan de slag met netten en dat soort dingen.
De druif die we in de kas aantroffen heeft z’n eerste trosjes al.Volgens de huidige bewoners is dat de eerste keer. We gaan er goed voor zorgen.
De eerste aardbei was afgelopen weekend rijp, maar ook die is ten prooi gevallen aan de vogels. Een net voor over de aardbeienplanten staat inmiddels op mijn boodschappenlijstje
Plannen
In mijn hoofd heb ik inmiddels de eerste concrete uitbreidingsplannen voor de moestuin. Een eerste amateuristische plattegrond vinden jullie hieronder.
Naar mijn smaak staan er teveel fruitbomen dicht bij de huidige bakken en bij de kas. Gelukkig zijn het veelal jonge bomen die er pas een paar jaar staan. Ik ben van plan om er komend najaar, als alle bladeren gevallen zijn, een aantal te verplaatsen naar een ander deel van onze tuin.
Uitbreidingsgebied 1
Uitbreidingsgebied 1 is momenteel woest begroeid met voornamelijk grote oude struiken. Die willen we verwijderen, en waarschijnlijk willen we ook iets met de woest begroeide pergola met klimop. Dat doen we pas dit najaar, als alle vogels weg zijn. Er blijven overigens meer dan genoeg schuilplaatsen over in onze wildernis, en we als we hier iets weghalen gaan we dat elders in elders weer toevoegen. Hier wil ik minimaal twee grote verhoogde kweekbakken creëren.
Uitbreidingsgebied 2 ligt tegen het terras aan dat aansluit op onze keuken. Hier heb ik ook gedeeltelijk de kruidentuin voorzien.
Dan is er nog Uitbreidingsgebied 3, de border tegen het hek dat onze tuin scheidt van ons woeste weiland. Eventueel kan ik hier verder uitbreiden in zuidelijke richting, richting het zwembad.
En tenslotte willen we tegen de muur een aantal druiven plaatsen. Daar krijgen ze namelijk een heel groot deel van de dag zon (de onderzijde van de plattegrond is zuidelijke richting).
Een hele stapel ambitieuze plannen. Maar ik heb geen haast. En het duurt ook nog even voordat we er wonen en echt aan de slag kunnen.
Op Hemelvaartsdag was ik weer even in de tuin. Zonnig en heerlijk rustig. Het was rond 11.00 uur al 36 graden in de kas. De tomatenplantjes konden dus wel wat water gebruiken. Ik heb er ook nog een paar paprikaplanten bij gezet. De ene kant van de kas is daarmee deels gevuld.
Verder heb ik pastinaak en koolrabi gezaaid. En een aantal aardbeienplantjes gepoot. En vol verwachting klopt mijn hart: er zijn aardbeien in aantocht!
Een koppel overvliegende kraanvogels en een langsvliegende buizerd maakten het plaatje vandaag verder wel compleet. Ik mag hier straks wonen! Wat een voorrecht!
